Innhald
Om statistikken
Omgrep
-
Namn og emne
-
Namn: Landbruksteljing
Emne: Jord, skog, jakt og fiskeri
-
Ansvarleg seksjon
-
Seksjon for eiendoms-, areal- og primærnæringsstatistikk
-
Definisjon av dei viktigaste omgrepa og variablane
-
Jordbruksbedrift: Verksemd med jordbruksdrift inkludert husdyrhald og hagebruk. Bedrifta omfattar alt som blir drive som ei eining under ei leiing og med felles bruk av produksjonsmidlar, og er uavhengig av kommunegrensar.
Brukar(ane): Den/dei som er ansvarleg for jordbruksdrifta. I Bedrifts- og føretaksregisteret vil brukaren vere registrert som innehavar av enkeltmannsføretak, eller som eigar eller deltakar i eit selskap.
Jordbruksareal i drift: Omfattar alt eige og leigd/forpakta jordbruksareal i drift i bedrifta, medrekna eittårig brakk. Som jordbruksareal vert rekna fulldyrka jord, overflatedyrka jord og innmarksbeite.Jordbruksareal i drift etter kommunen der arealet fysisk ligg. Ei jordbruksbedrift kan drive jordbruksareal i fleire kommunar. Jordbruksareal i drift har sidan 1984 i hovudsak blitt publisert etter den kommunen jordbruksbedrifta sitt driftssenter ligg. Jordeige og -leige på tvers av kommunegrenser gjer at ein då ikkje viser ein kommune sitt faktiske jordbruksareal i drift. Med omgrepet ´´Jordbruksareal i drift etter kommunen der arealet fysisk ligg´´ viser ein jordbruksarealet tilhøyrande kvar einskild kommune.
Leigejord. Jordbruksareal der eigar og brukar av arealet er forskjellige personar, inklusive ikkje-fysiske personar. Jordleige er uavhengig av om det vert ytt godtgjersle eller ikkje til eigaren, såleis inngår også jordbruksareal eigd av andre og som brukar disponerer gratis. Både forpakting av heile eigedomar og leige av tilleggsjord til eigen eigedom reknast som jordleige. Dersom ektefelle til brukar er eigar, reknast arealet som eigd. Dersom deltakar i samdrift eig areal som er i drift på samdrifta, reknast arealet som eigd. Eit leigeforhold refererar seg til ein landbrukseigedoms hovudnummer. Dersom ein brukar av ei jordbruksbedrift har inngått fleire leigeavtaler på same eigedom, reknast dette som eitt leigeforhold. På den andre sida kan eigar av ein eigedom leige ut areal til fleire jordbruksbedrifter, og dette blir rekna som eitt leigeforhold på kvar av bedriftene.
Årsverk. I datafangsten vart arbeidsinnsatsen kartlagt som timeverk. Over tid er timar per årsverk endra. Ved omrekning til årsverk, er det nytta 1875 timar per årsverk for 1999 og 1845 timar for 2010 og 2020.
Andre landbruksbaserte næringar vart tidlegare kalla "Tilleggsnæring" og er aktivitetar som vert drive på jordbruksbedrifta. Aktiviteten skal vere basert på jordbruksbedrifta sine ressursar (areal, bygningar, maskinar og/eller produkt/råvarer), og kan vere av både stort og lite omfang.
Veksthus: Rom der ein kan gå inn utan å måtte fjerne glas- eller plastdekke. Rom med lågare takhøgde blir rekna som vekstbenkar og skal ikkje reknast med som veksthus.
Planteskule: Verksemd med oppal av prydplanter, frukttre eller bærbuskar. Skogplanteskuler er ikkje omfatta av teljinga.
-
Standard klassifikasjonar
-
I tabellane blir følgjande grupperingar nytta: Fylke, driftsform og jordbruksareal i drift på jordbruksbedrifta.
Administrative opplysingar
-
Regionalt nivå
-
Kommunenivå. Andre regionar på lågare nivå kan vere aktuelt dersom dette ikkje kjem i konflikt med konfidensialitetsomsyn.
-
Kor ofte og aktualitet
-
Fullstendige teljingar har blitt gjennomført omlag kvart tiande år sidan byrjinga av 1900-talet. Alle landbrukseigedommar og jordbruksbedrifter er omfatta av teljinga i 2010 og 2020.
-
Internasjonal rapportering
-
Informasjon vert sendt til EU sitt statistiske kontor (Eurostat) etter spesifikasjonar gitt i rådsforordninga. Resultater blir også inngå i dataleveranser til FN sin organisasjon for ernæring og landbruk (FAO).
-
Lagring og bruk av grunnmaterialet
-
Avidentifisert fil med skjemadata og registerdata vil bli arkivert i SSB.
Bakgrunn
-
Føremål og historie
-
Føremålet med teljinga er å gi ein oversikt over ressurs- og produksjonsgrunnlag og driftsmessige, miljømessige og økonomiske forhold innan jordbruksnæringa. I tillegg skal teljinga gi ein historisk oversikt over utviklinga, og korleis landbruket i Norge vert drive.
Landbruksteljinga vert finansiert med eigne midlar i SSBs budsjett.
-
Brukarar og bruksområde
-
Viktige brukarar av resultata er ulike forvaltningsorgan, landbruksstyresmaktene og landbruksorganisasjonane. Data vert nytta i planleggjing, utgreiingar, støtte for å fatte vedtak, forsking med meir. Datagrunnlaget er eit særdeles viktig bidrag i jordbruksforhandlingane mellom Staten og næringsorganisasjonane i landbruket.
Ei fullteljing gir høve til å formidle tal på mindre geografiske område enn det som er tilfelle med utvalsundersøkingar. Dette gjev eit betre datagrunnlag for kommunal forvaltning og for å vurdere utviklinga på mindre regionar enn fylke.
-
Likebehandling av brukere
-
Ikkje relevant
-
Samanheng med annan statistikk
-
Landbruksteljinga er nært knytta til fleire av statistikkane som vert publisert årleg. I arbeidet med landbruksteljinga vil ein legge til rette for å sjå fleire av statistikkane i samanheng.
-
Lovheimel
-
Statistikkloven §§2-1, 2-2, 2-3 (tvangsmulkt).
-
EØS-referanse
-
Rådsforordning nr 2018/1091 ݒ Strukturundersøkingar i jordbruket.
Produksjon
-
Omfang
-
Landbruksteljinga omfattar alle landbrukseigedommar og jordbruksbedrifter over eit visst minimum i storleik.
Ein landbrukseigedom er eigedom med minst 25 dekar produktiv skogareal og/eller minst 5 dekar jordbruksareal. Ei jordbruksbedrift vert definert som ei bedrift med minst 5 dekar jordbruksareal i drift og/eller eit visst minimum av husdyrhald.
Hagebrukseiningar omfattar einingar med minst 2,0 dekar grønsaker på friland, minst 1,0 dekar frukttre (50 frukttre i 1979 og 1989), minst 1,0 dekar bær på friland, minst 300 m 2 veksthusareal eller minst 1,0 planteskule.
Alle opplysningar om brukarar, eigarar og eigedommar vert henta frå ulike register. Nokre opplysningar frå jordbruksbedriftene vert henta inn på eige skjema (sjå lenke til skjema her: http://www.ssb.no/lt2010/ ).
-
Datakjelder og utval
-
Datatilfanget er todelt.
Alle jordbruksbedrifter skal fylle ut eit skjema med spørsmål om arbeidsinnsats, andre næringar basert på jordbruksbedrifta sine ressursar, drenering, vatning og bruk av husdyrgjødsel.
I tillegg vert ei rekkje register nytta, som til dømes:
- Landbruksregisteret
- Søknadar om produksjonstilskott i jordbruket
- Leveranseregisteret for korn- og oljevekstar
- Leveransar av slakt
- Virksomhets- og føretaksregisteret
- Matrikkelen
- Utdanningsregisteret
- Likningsdata
- A-ordninga
Landbruksteljinga er ei fullteljing, men for å kunne frigi førebels tal på eit tidleg tidspunkt, er det trekt eit utval av alle innsende skjema. Utvalet er på 7 850 jordbruksbedrifter. Utvalet blir stratifisert utifrå storleiken på jordbruksareal og driftsform innan kvart fylke.
-
Datainnsamling, editering og beregninger
-
Skjema vart sendt ut til dei jordbruksbedriftene som er med i populasjonen. Opplysningar vart samla inn via Altinn. Telledato for teljinga var 1. oktober 2020. Opplysningar om arbeidsinnsats vart samla inn for perioden 1. oktober 2019 til 30. september 2020.
Opplysningar som vert henta frå register, vert samla inn av fleire ulike seksjonar i SSB.
Det blir gjort ei rekkje kontrollar og rettingar for å sikre konsistensen både innan eit enkelt skjema og mellom skjema og tilgjengelege registeropplysningar. Det vart og nytta eit automatisk editeringssystem for å kontrollere, rette og imputere manglande verdiar. Systemet imputerte etter logiske kontrollar, gjennomsnittsverdiar, proporsjonal frekvensfordeling og etter "næraste nabo"-prinsippet (imputering av verdiar frå ei bedrift som er svært lik bedrifta som vert editert).
I ei fullteljing er utrekningane relativt enkle med oppteljing, gruppering av variablar og krysstabulering av variablar.
I utvalet (nytta ved førebels tal) vert populasjonen gruppert etter fylke, arealstorleik og driftsform. Kvar bedrift får berekna ei vekt ved estimeringa av totalar. Sjå elles 3.3. Utvalg
Omrekningar av energiinnhald til kWh i 2010 er basert på faktorar som er omtalt i Om statistikken til Energibalanse og energirekneskap, sjå http://www.ssb.no/emner/01/03/10/energiregn/
-
Sesongjustering
-
Ikkje relevant
-
Konfidensialitet
-
Resultat frå undersøkinga vert undertrykt ved publisering dersom det er for få observasjonar bak resultata, eller at resultat kan sporast tilbake til enkeltbedrifter.
-
Samanlikningar over tid og stad
-
Det har blitt gjennomført fullstendige teljingar innan jord- og skogbruk sidan 1907.
Tidsseriane kan ikkje utan vidare trekkast så langt tilbake, men statistikken er stort sett samanliknbar tilbake til slutten av 1940-åra. For nokre variablar vil det vere eit brot i tidsserien. Frå 1999 blei alt som blir drive som ei eining uavhengig av kommunegrenser rekna som ei jordbruksbedrift. Før 1999 var den statistiske eininga for jordbruksbedrift avgrensa til å vere alt i ein kommune.
Publikasjonane frå teljingane gir meir informasjon om brot i tidsseriar mv. Ei lenke til alle publikasjonar frå tidlegare teljingar er tilgjengeleg her: http://www.ssb.no/lt2010/Spørsmål om utanlandsk arbeidskraft i 2010 omfattar fleire typar av arbeidskraft enn i 1999. Då vart utanlandsk arbeidskraft avgrensa til "gjestearbeidarar som er i landet i kortare tidsperiodar og som deltok i t.d. innhaustingsarbeid." Spørsmålet i 1999 vart elles berre stilt til dei med hagebruksproduksjon. Omfanget av utanlandsk arbeidskraft har auka kraftig sidan 1999, og det er grunn til å tru at utanlandsk arbeidskraft i 1999 stort sett omfatta berre personar som var i landet i kortare periodar. Ein bør likevel vere litt varsam ved samanstilling av tala for 1999 og 2010.
Spørsmål om andre næringar vart stilt første gong i 1999. På desse elleve åra har merksemda kring andre næringar auka, samstundes som at utforming av spørsmåla har blitt justerte. Dette kan ha hatt innverknad på nokre av resultata, slik at auken som går fram av tala for t.d. "utleige av jakt- og fiskerettar" ikkje er reell. Tala for 1999 er truleg for lave.
Nøyaktigheit og pålitelegheit
-
Feilkjelder og uvisse
-
Primærdata er henta frå skjema som oppgåvegivarane fyller ut. Skjema kan innehalde feil som den enkelte oppgåvegivar gjer i utfyllinga. Mange av feila vert oppdaga og retta i gjennomgangen i SSB.
Alle undersøkingar vil vere hefta med målefeil, dvs. at den som rapporterer ikkje kjenner den eksakte verdien som det vert stilt spørsmål om, eller at spørsmålet blir misforstått.
Eit automatisk imputeringsprogram har blitt nytta i editeringa, og her kan det oppstå feil. Imputeringa er likevel gjort slik at systematiske feil skal unngåast, og datamaterialet er kontrollert etter den automatiske editeringa.
I registerdataene vil det og kunne vere måle- og handsamingsfeil. Ikkje alle dataene i registra går inn i saksførebuinga hos registereigar, og vert difor ikkje kontrollert inngåande. Så langt det er råd, rettar SSB også i registeropplysningar. SSB har og oversikt over korleis registerdata vert kontrollert hos registereigar.
I 2010 vart det stilt spørsmål om bruk av utanlandsk arbeidskraft, men omgrepet "utanlandsk" var ikkje definert. Det vil seie at oppgåvegivarane kan ha forstått spørsmålet på litt ulike måtar. I tillegg til utanlandske statsborgarer som er i Noreg for ein tidsavgrensa periode på grunn av eit arbeidsforhold, kan òg utanlandske statsborgarar som er meir permanent busett i Noreg og innvandrarar med norsk statsborgarskap ha blitt tekne med. For 2020 vil ein nytte opplysninger i a-ordninga kan nyttast til å gi statistikk om dette temaet.
Då siste svarfrist gjekk ut, hadde 98 prosent svara på skjema. Verdiar for dei som ikkje har svara, vert imputert ut frå andre kjende opplysningar (register, andre undersøkingar) og ut frå andre statistiske imputeringsmåtar.
Partielt fråfall vert retta opp anten manuelt eller maskinelt. Ei rekkje automatiske kontrollar vert gjennomført saman med ulike imputeringsmåtar (jf. 3.5.)
Utvalsfeil er i utgangspunktet ikkje relevant ved ei fullteljing. Ved publisering av førebels tal, kan det oppstå utvalsfeil. Historia viste at utvalet som vart nytta til publisering av førebels tal ikkje var godt nok til å fange opp spesialisering og dynamikk i populasjonen. Dei endelege tala for arbeidsinnsats vart lavare enn det t.d. standardavviket skulle tilseie.
Registerfeil: Kvaliteten på registergrunnlaget for etablering av populasjon kan ha noko å seie for kvaliteten på det ferdige resultatet. Kvaliteten på registergrunnlaget er rekna som særs god, og det vart arbeidd mykje med å etablere ein fulldekkande populasjon.
Alle data om sivil status er henta frå register. Registra fangar ikkje opp alle sambuarformer, slik at det kan vere avvik mellom skjemaopplysningar og register. T.d. kan det vere ført arbeidsinnsats for både brukar og ev. ektefelle, sambuar eller partnar utan at dette er registrert i registra. Ved formidling har vi valt å halde oss strengt til registra som gjer det mogleg å kople andre opplysningar til personane.
Det kan oppstå feil i dataoverføring frå papir til elektronisk medium (skanning/verifisering).
-
Revisjon
-
Ikkje relevant