Tannhelsetenesta, 2011

Fylkeskommunane brukte til saman om lag 2,9 milliardar tannhelsekroner, målt i brutto driftutgifter, i 2011. Talet er medrekna fylkeskommunar som er organiserte i fylkeskommunale føretak. Dette er om lag 152 millionar kroner meir enn året før, noko som tilsvarer ein auke på 5,5 prosent. Per innbyggjar i landet var dei gjennomsnittlege brutto driftsutgiftene på 582 kroner i 2011. Dette er ein auke på om lag 23 kroner per innbyggjar, samanlikna med året før. Finnmark brukte mest pengar per innbyggjar på tannhelse med gjennomsnittleg 1 363 kroner , medan Akershus brukte minst med 326 kroner per innbyggjar.

Fleire allmenntannlegar og spesialistar

Talet på årsverk for tannlegar har auka frå 2010. Talet på avtalte årsverk i offentleg, og privat, tannhelseteneste har samla auka frå 3 915 i 2007 til 4 504 i 2011. Dette utgjer 1 107 innbyggjarar per tannlege i landet i 2011. Dette er ein nedgang på 103 innbyggjarar per tannlege sidan 2007. Hordaland, Oslo og Tromsø er dei tre fylka som tilbyr tannlegeutdanning i Noreg. Dette er også dei tre fylka som har høgast tannlegedekning. Nord- og Sør-Trøndelag er dei to fylka som har lågast tannlegedekning.

I den same perioden har tannlegespesialistar auka frå 312 avtalte årsverk i 2007 til om lag 451 årsverk i 2011. Dette tilsvarer ein auke på 45 prosent. Talet på innbyggjarar per tannlegespesialist har hatt ein nedgang på vel 4 175 personar sidan 2007. Samstundes er det store regionale skilnader i spesialisttilbodet. Oslo og Hordaland er fylkeskommunane med høgast dekning, medan Hedmark og Nord-Trøndelag har lågast dekning.

Stor auke i talet på tannpleiarar

Talet på tannpleiarar i tannhelsetenesta har auka frå snautt om lag 714 avtalte årsverk i 2007 til snautt 826 i 2011. Det er også ein auke på snautt 52 årsverk frå 2010 til 2011. Det er framleis flest tannpleiarar som arbeider i den offentlege tannhelsetenesta, men den prosentvise auken held fram med å vera størst i den private tannhelsetenesta. Finnmark og Troms er dei to fylka med høgast tannpleiedekning, medan Oppland har lågast.

Talet på utanlandske tannlegar held fram med å auka

Talet på utanlandske tannlegar som jobbar i Noreg held fram med å auka. Dei siste fem åra har tannlegar med utanlandsk landbakgrunn i privat og offentleg tannhelseteneste auka med om lag 34 prosent, frå 907 tannlegar i 2007 til 1 218 tannlegar i 2011. Delen utanlandske tannlegar av alle tannlegar i landet er 27 prosent i 2011. Auken skjer både blant tannlegar med europeisk og ikkje-europeisk landbakgrunn.

Det er flest utanlandske tannlegar i privat sektor, samstundes så stig talet utanlandske tannlegar både i privat og offentleg tannhelseteneste. Når det gjeld tannlegar med landbakgrunn utanfor Europa er den prosentvise auken framleis størst i privat sektor.

Færre hol blant 12- og 18-åringar

Etter ein nokså jamn nedgang i gjennomsnittstalet på hol i tennene blant 12- og 18-åringane dei siste 25 åra, opplevde ein for eit par år sidan stillstand for dei to aldersgruppene. I 2011 viser tal for heile landet at hol i tennene blant 12- og 18-åringar igjen har byrja å minska. Gjennomsnittstalet på tenner med karieserfaring, det vil seia hol, blant 12-åringar er på 1,1 i 2011. Året før var talet 1,3. Hedmark fylkeskommune har færrast hol blant sine 12-åringar med 0,8, medan Finnmark har flest med 1,5 hol.

For 18-åringar er gjennomsnittstalet i landet på 4,3 hol, noko som er ein nedgang på 0,2 hol samanlikna med i 2010. Nedgang på landsnivå frå 2010 til 2011 gjeld så og seia alle fylka. Hedmark har færrast hol blant 18-åringane med 3,5, medan Finnmark har flest med eit gjennomsnitt på 6,3 hol. Aust-Agder og Rogaland er dei to fylka som har den største prosentvise nedgangen i talet på hol blant 18-åringar frå 2010 til 2011

Delen 18-åringar med mange hol held seg nokså uendra mellom 2010 og 2011, samstundes som gruppa med null hol aukar. Delen 18-åringar med mange hol i tennene er på 12,3 prosent for heile landet, mot 13,8 prosent i 2007. Ei samanlikning av fylka viser store regionale skilnader. I Hedmark ligg gruppa med 18-åringar som har mange hol på 7,9 prosent, medan den same gruppa utgjer 22,4 prosent i Finnmark.

Måling av kariesførekomsten blant 5-, 12-, og 18-åringar baserer seg på dei som er blitt undersøkt/behandla i det aktuelle året for dei aktuelle alderskulla. Tala viser at det er store forskjellar i innkallingspraksis mellom fylka. Medan nesten alle 5-, 12- og 18-åringane har blitt undersøkt/behandla i nokre av fylka, er det fleire fylka som har under 60 prosent av årskulla inne til undersøking/behandling. Delen som blir undersøkt/behandla i Hedmark og Finnmark er nokså lik for 5- og 12-åringar, medan det er ein større del av 18-åringane som har blitt undersøkt/behandla i Hedmark enn i Finnmark.

I år er det tredje året Noreg publiserer kvalitetsindikatoren Signifikant Caries Indeks (SiC) for 12-åringar. Indikatoren freistar å seia noko om tannhelsetilstanden til den tredjedelen av 12-åringane med flest hol i tennene. Det vekta gjennomsnittstalet for heile landet var på 3 hol i tennene i 2011 , dette er ein nedgang frå 3,3 året før. Hedmark har lågast verdi med 2,3 hol, medan Finnmark har høgast med 3,7. Målsetnaden er at indikatoren vil bidra til å kartleggja dei som har størst behov for tannbehandling blant barn og unge i fylka i tida som kjem.

Tabeller:

• Tabell 1 Avtalte årsverk i den offentlege tannhelsetenesta. 2011
• Tabell 2 Avtalte årsverk i den private tannhelsetenesta. 2011