Introduksjon

Skjema 51 omhandlar areal- og samfunnsplanlegging, miljø- og kulturminneforvaltning. Formålet med rettleiinga er å forklare kva som ligg i kvar enkelt seksjon, og dessutan spørsmålsfelt for utfylling. Skjemaet består av ei rekkje spørsmål som fylkeskommunen skal svare på. I det høvet kan det vere utfordrande å forstå kva tal det blir spurt etter.

Forhåpentleg er rettleiinga eit nyttig verktøy, då målsetjinga er å samle inn rett og presis informasjon. Rettleiinga blir innleidd med nokre generelle tips, for å forenkle utfyllinga av skjemaet. Deretter følgjer ei detaljert forklaring av dei ulike spørsmålsfelta til skjemaet I det vidare følgjer ei inngåande forklaring av kvar enkelt seksjon, og dessutan celle for utfylling. Her blir gjort greie for det for omgrepsmessige definisjonar, og dessutan detaljerte forklaringar som gjer det enklare å fylle inn rett informasjon i tiltenkt celle.

Skjemaet er utarbeidd i KOSTRAs arbeidsgruppe for plan, byggjesak og miljø (PBM). Arbeidsgruppa består av representantar frå Kommunal- og Moderniseringsdepartementet (KMD), Miljødirektoratet, Riksantikvaren (RA), Kartverket, Helsedirektoratet (HD), Direktoratet for byggkvalitet (DiBK), Kommunesektorens organisasjon (KS) og Statistisk sentralbyrå (SSB).

1. Generelt

1.1 Språklege merknader i skjema

Skjemaet ligg føre på både bokmål og nynorsk. Rettleiinga er utarbeidd på bokmål og nynorsk. Skjemaet består av omfattande skjemakontrollar, for å hjelpe kommunen i rapporteringa. Skjemakontrollane finst berre på bokmål. Skjemaet består av informasjonsknappar i tilknyting til enkelte spørsmålsformuleringar og svaralternativ. Informasjonsknappane er komprimerte forklaringar henta frå rettleiinga og finst berre på bokmål.

1.2 Endringar i skjemainnhald og funksjonalitet

Innhaldet i skjema 51Fylke er likt som førre år.

2. Design og funksjonalitet

Partane i KOSTRA-samarbeidet ønskjer å sikre god og detaljert informasjon frå kommunane. Hovudtala er av særskild interesse, og desse skal fyllast ut først. Og dersom desse hovudtala er 0, skal brukaren sleppe å bekymre seg meir om «å nulle ut» detaljerte tal. Derfor er skjemautfyllinga konstruert slik at ein fyller ut hovudtala først, og deretter detaljerte tal i den grad det finst tilgjengeleg. Ved å fylle ut hovudtal (summar, aggregat), får kommunane opna fleire celler for meir detaljert utfylling.

2.1 Generelle tips for klarheit og riktigheit i skjema

Før ein startar utfyllinga av skjemaet, er det noko grunnleggjande eigenskapar som det er greitt å vere klar over. Dette vil gjere det enklare å fylle ut skjema, dersom ein står overfor hindringar. Då skjemaet inneheld celler med ulike formål kan det vere nyttig å sjå igjennom rettleiinga for konkrete tips om korleis dette kan løysast.

2.1.1 Kontrollar og feilmeldingar

Ved utfylling av skjema er det lagt inn ei rekkje kontrollar, som blir synleggjort for brukaren i form av feilmeldingar. Kontrollane og feilmeldingane skal vere til hjelp ved utfylling av skjema, for å sikre best mogleg kvalitet. Dersom utfyllinga av skjema er fullstendig, skal ein ikkje merke noko til desse. Har skjemaet manglar ved gjennomføring av kontroll, blir dette illustrert ved ei fargekoda feilmelding. Det er berre feilmeldingane gitt ved raud skrift som hindrar innsending av skjema. Meir informasjon om betydninga av ulike fargekodar for feilmelding finst på framsida av skjemaet. 

Feilmeldingar oppstår likevel ved ei rekkje forhold:

•  Ved manglande utfylling av skjemaceller

•  Ved inkonsistens mellom skjemaceller som har ein logisk samanheng. Desse kontrollane kan også gå på tvers av bolkane i skjema.

•  Feilmeldingane som kontrollerer tal og berekningar gjort av kommunen, skil ikkje mellom store og små avvik. Derfor må kommunen sjølv vurdere om det er gjort feil ved innlegging av data, og om desse feila er så små at dei kan passere.

Dersom det kjem mange feilmeldingar på ein skjemabolk, vil ein oppleve at det er vanskeleg å vite kva feilmelding som gjeld kva celler. Eit triks då er å føre markøren bort til eitt av skjemacellene med feil, men utan å klikke på cella. Då vil feilmeldinga bli synleg ei kort stund til høgre og nedanfor markøren, og det blir enklare å orientere seg om kva feilen gjeld. Dersom det er vanskeleg å navigere til kva celle feilmeldinga gjeld, er det mogleg å trykkje på feilmeldinga og då vil markøren plassere seg i gjeldande celle.

2.1.2 Delegering av skjemabolkar til andre fagpersonar/avdelingar

Det kan vere at personen som er ansvarleg for utfyllinga av skjema ikkje har oversikt over enkelte av fagtemaa. Dersom dette er tilfellet, kan ein elektronisk delegere skjemautfyllinga til andre fagfolk i kommunen. Oppskrift for korleis dette blir gjort, er beskrive på nyheitssida til KOSTRA-innrapportering. I tillegg blir det informert om delegering av informasjonsutfylling i infoknappane til skjemaet, som illustrert i boksen under.

2.1.3 Oppretting av PDF

Det kan vere praktisk å opprette ein PDF-versjon av skjemaet. Både for å få oversikt over innhaldet, eller i samband med delegering av skjemabolkar. Øvst til høgre i skjema er det derfor eit PDF-symbol  som lagar ei PDF-fil av skjemaet slik det ser ut i det ein klikkar på symbolet. Fleire skjemaelementer føreset at du har opna desse ved å fylle ut eit overordna spørsmål. Viss du ikkje har starta utfyllinga av skjema enno, vil desse ikkje vere synlege. Og då vil PDF-fila innehalde færre spørsmål sett i samanheng med kva som skal rapporterast.

Vi gir deg derfor to tips for å få ein fullstendig PDF:

•  Start utfyllinga av skjema med «tilfeldige» tal på nøkkelceller som opnar andre celler. Dette gjeld i all hovudsak inngangsspørsmål for alle bolkar.

•  Gå til SSBs nettside for å skrive ut skjema (bokmål, nynorsk).

2.2 Utfylling av celler med ulike formål

Det blir fylt ut eitt skjema per kommune. Skjemaet er gjort tydeleg med omsyn til kva celler som skal fyllast ut og ikkje (sjå også forklaring i skjemabolk A).

•  Celler til ordinær utfylling: Dette er celler som normalt kan og fortrinnsvis skal fyllast ut. Desse cellene er viste på vanleg nøytral bakgrunn, og er dominerande i skjemaet. Sjå forklaring nedanfor.

•  Obligatoriske celler: Skjemaet kan ikkje sendast inn med mindre cellene er fylt ut med eit godkjent innhald. Obligatoriske celler har ingen særskild markering i skjema, men det blir gitt ei tydeleg feilmelding: «Feltet må fyllast ut», dersom cella er tom, og før skjemaet kan sendast inn. Rettleiinga inneheld detaljerte skildringar av kvar enkelt seksjon for utfylling. I den forlenginga blir gjort greie for det for, i rettleiinga, kva celler som er obligatoriske å fylle ut. Det blir nytta raud skrift i rettleiinga for å synleggjere dette.

•  Celler som må fyllast ut under særlege vilkår: Dette er celler som berre skal fyllast ut dersom særskilde vilkår er oppfylte. Eksempelvis dersom kommunen svarer «Ja» på eit inngangsspørsmål, eller eit overordna spørsmål har ein verdi større enn null (0). Slike celler har ein lysegrå fargetone i bakgrunnen. Sjå illustrasjon nedanfor.

•  Celler som ikkje kan fyllast ut (summeringar, berekningar m. v.). Desse cellene har ein mørkegrå fargetone i bakgrunnen.

TIPS for klarheit og riktigheit i skjema:

•  Viss du ikkje får til å lese eller taste inn verdiar i ei celle: Klikk på ei anna celle, for deretter å gå tilbake til den opphavlege cella.

•  Fyll ut matrisene horisontalt, før du fyller inn nedover!

•  Fyll ut så mykje som mogleg før du trykkjer «kontrollere» (nedst til venstre i skjermbiletet). Då slepper du unødvendige feilmeldingar fordi kontrollane også sjekkar dei cellene som ikkje er fylt ut enno.

•  Ver merksam på at dersom du må forlate skjemaet før alt er utfylt, vil du risikere å miste det du har lagt inn. Dette kan du unngå ved å opne ein annan bolk (utan å måtte leggje inn data).

Merk: Det er stor forskjell på om det ikkje har vore aktivitet innanfor eit saksområde, eller om aktivitetsnivået er ukjent. For å få fram tydeleg informasjon om dette, gjeld følgjande regel for utfylling:

•  Celler til utfylling skal så langt som mogleg blir fylt ut.

•  Viss det ikkje har vore førekomstar av bestemde kategoriar under eit obligatorisk spørsmål, skal det fyllast ut med talet null (0).

•  Dersom kommunen av ulike årsaker ikkje veit svaret på eit spørsmål som ikkje er obligatorisk, skal cella ikkje fyllast ut.

3. Gjennomgang av bolkane til skjemaet

I etterfølgjande delkapittel følgjer ein detaljert gjennomgang av kvar enkelt seksjon i skjemaet. Spørsmålsformuleringa blir gjord tydeleg og det blir vist til eksterne lenkjer for ytterlegare informasjon om tala som kommunen skal fylle ut. I det vidare inneheld kapittel 3 informasjon om funksjonaliteten til skjemaet og vi tilrår å lese dersom det er utfordrande å forstå kva for informasjon som skal rapporterast.

A. Opplysningar om fylkeskommunen

Det er viktig at namn, e-postadresse og telefonnummer til skjemaansvarleg blir fylt ut. Dette forenklar eventuell kontakt for revisjon (kvalitetsgjennomgang) i etterkant av innlevert skjema, og dessutan andre tilbakemeldingar frå SSB.

DEL 1: Planarbeid og saksbehandling av kulturminne i fylkeskommunen

Skjema 51 er delte i to, mellom planbehandling av kulturminner og den ordinære koordinerande planbehandlinga i fylkeskommunen. Bolkane B1, C1 og D1, og dei tilsvarande bolkane B2, C2 og D2 gjeld det same temaet, men kan svarast på kvar for seg av koordinator for rapportering innan kulturminnefeltet og koordinator for rapportering om den ordinære planbehandlinga. Det er lagt opp til at rapporteringa på skjemaet kan splittast digitalt, slik at dette blir mogleg. Rapportering på bolkane B1 til F gjeld saksbehandlinga til kulturminnefeltet av saker både etter kulturminnelova og plan- og bygningslova.

B1. Tid brukt til arbeid med kulturminne i fylkeskommunen

B1. Kor mange årsverk brukte fylkeskommunen til kulturminnearbeid i alt?

Det skal rapporterast på talet på årsverk som er brukt til kulturminneforvaltning i alt i rapporteringsåret, både etter kulturminnelov og plan- og bygningslov og anna arbeid innan kulturminnefeltet. Tala skal oppgivast med ein desimal. Det blir rapportert kvar for seg på talet på årsverk til:

1.  arkeologi og automatisk freda kulturminner

2.  nyare tids kulturminne etter 1537

3.  landskap/by/arealplan (årsverk brukt til saksbehandling av arealplanane til kommunen, og årsverk brukt til varetaking av kulturverns- og kulturmiljøperspektivet i prosjektorganisert by-/ tettstads- eller kulturlandskapsarbeid).

4.  anna (f. eks. eigne planar, formidling, kurs og rettleiing av både eigarar av freda bygg og opplæring av handverkarar, arbeid med skilting, pilgrimsled etc.).

Spørsmål om årsverk til andre oppgåver følgjer i bolk B2. Spørsmål 1 er summeringscelle for delspørsmåla a. til og med d. nedanfor, og er sperra for utfylling.

B2. Kor mange årsverk til kulturminneforvaltning var mellombelse?

I spørsmål 2a blir det rapportert på kor mange årsverk av totalen som var engasjement,

inkludert innleigd eller mellombels tilsett arbeidskraft for gjennomføring av til dømes feltarbeid

ved arkeologisk registrering etter kulturminnelova § 9.

C1. Planbehandling

C11. Har fylkeskommunen ein gjeldande plan etter plan- og bygningslova med spesielt fokus på:

1a. Kulturminne og kulturmiljø: Her er det berre eitt spørsmål; om plan for kulturminne og kulturmiljø, med årstal for siste planutgåve.

Spørsmål om andre temaplanar følgjer i bolk C2.

C12. Innvendingar til kommunale planar grunngav med kulturminneomsyn

Det er viktig her å sjå spørsmåla i samanheng med dei tilsvarande spørsmåla i bolk C2: Mengd planar med innvendingar og sendt til mekling skal vere lik eller lågare enn det tilsvarande talet som blir oppgitt i bolk C2, og sjølvsagt lik eller lågare enn det tilsvarande talet på behandla planar i alt (som også finst i bolk C2 kolonne a.).

Tabellradene: Det skal rapporterast separat for:

•  3a.  Kommune(del)planar, dvs. både kommuneplan og kommunedelplanar

•  3b.  Områdereguleringar, pbl. § 12-2 (lovdata.no)

•  3c.  Detaljreguleringar, pbl. § 12- 3 (lovdata.no)

Både private detaljreguleringar godkjent av kommunen og kommunale reguleringsplanar skal reknast med.

Tabellkolonnane

a.  Mengd planar med innvendingar i alt: Med ”innvending” siktar ein til formelt fremja innvending i høyringsfasen. Varsel om mogleg innvending tidleg i planprosessen, som ikkje er følgt opp i formell høyringsfase, skal ikkje takast med. Alle formelle innvendingar skal reknast med, uavhengig av om dei er trekt seinare i planfasen på grunn av planendringar eller i mekling. Dersom det blir fremja innvending mot ein plan på nytt igjen i 2. eller seinare høyringar, skal planen teljast på nytt.

b.  Mengd planar sendt til mekling: Formålet med mekling i innvendingssaker, er at plankonfliktar kan bli løyst i ein prosess mellom kommunen og vedkommande organ. Meklinga blir føresett gjennomført av Statsforvaltaren. Her skal det teljast kommunale planar med innvending frå fylkeskommunen som er oversend til Statsforvaltaren i samsvar med regelverket. Rundskriv T-2/14 (regjeringa.no) gir rettleiing om prosessen for mekling i innvendingssaker.

D1. Behandling av tiltak/søknader som påverkar kulturminne

Her rapporterast det om saker etter både kulturminnelov og plan- og bygningslov. Det skal teljast talet på sakar som er behandla (dvs. gitt uttale til) i rapporteringsåret. Alle utsegner skal teljast. Dersom det seinare er gjort eit nytt vedtak i same sak, blir det talt som eit nytt vedtak.

1.  Talet på byggje- og rivesaker i alt i område med omsynssone eller spesialområde bevaring som fylkeskommunen har gitt uttale til. Spørsmålet gjeld tiltak som ikkje avheng av dispensasjon (unntak) frå planen, men som likevel blir sendt til fylkeskommunen som regional kulturminnemyndigheit til uttale. Slik rutine kjem ofte fram av reguleringsføresegnene i plan og bygningslova:§ 12-5 nr. 5, § 12-6, § 11-8, 3. ledd (lovdata.no).

2. Talet på behandla meldingar om riving eller vesentleg endring av ikkje-freda bygningar oppført før 1850. Etter kulturminnelova § 25 andre ledd (lovdata.no) skal regional kulturminneforvaltning (fylkeskommunen) ha melding frå kommunen når denne har fått søknad om riving eller vesentleg endring av byggverk frå før 1850 som ikkje er freda. Her skal teljast med dei utsegnene han har journalført, anten dei er gitt pr telefon, e-post, etter møte, synfaring eller ved brev. Poenget er at tilbakemeldinga må kunne etterprøvast i seinare saksbehandling.

3. Talet på behandla meldingar om riving eller vesentleg endring av verneverdige bygningar oppført etter 1850. I pbl kap. 1 - Fellesreglar (lovdata.no) og § 1-4 Plan- og oppgåvene til bygningsstyresmaktene og andre styresmakters plikter overfor plan- og bygningsstyresmaktene (lovdata.no) andre ledd, blir angitt samarbeidsplikta til offentlege styresmakter: «Plan- og bygningsstyresmaktene skal samarbeide med andre offentlege styresmakter som har interesse i saker etter plan- og bygningslova og innhente uttale i spørsmål som høyrer under vedkommande styresmakts saksområde». Her skal teljast med dei utsegnene om riving/vesentleg endring av verneverdige bygningar oppført etter 1850 som er journalførte, anten dei er gitt pr telefon, e-post, etter møte, synfaring eller ved brev.

4.Behandla dispensasjonssøknader frå planreglar: I spørsmål 4 skal det rapporterast om behandla søknader frå kommunale planreglar om kulturminne, både for

•  talet på søknader som vart behandla i alt,

•  talet på søknader der fylkeskommunen har avrådd dispensasjon, og

•  talet på søknader der fylkeskommunen har klaga på vedtak om dispensasjon.

Korleis dei enkelte spørsmålsfelta er å forstå, er omtalt nærare nedanfor.

5. Behandla dispensasjonssøknader frå kulturminnelova: I spørsmål 5 skal det rapporterast om behandla dispensasjonssøknader frå kulturminnelova. Spørsmålet omfattar alle kulturminne som det er gjorde særskilt fredingsvedtak etter kulturminnelova §§ 15 a, 19 uavhengig av alder, og inkluderer:

•  automatiske freda kulturminne, og inkluderer kulturminne frå før 1537, samiske kulturminne som er meir enn 100 år gamle og bygningar frå før 1650, jf. kulturminnelova § 4

•  nyare tids kulturminne, anten dei er freda ved vedtak i samsvar med kulturminnelova eller er gitte bevaringsstatus i plan

•  maritime kulturminne, dvs. kulturminne under vatn (som ikkje er automatisk freda).

Skildringa nedanfor gir rettleiing til korleis dei enkelte spørsmålsfelta skal forståast.

a.  Talet på dispensasjonssøknader i alt (gjeld både spørsmål 3 og 4). Spørsmåla kartlegg mengda dispensasjonssaker som fylkeskommunen skal ta stilling til. Dette fortel om aktivitet og arbeidsbelastning, anten sakene har bakgrunn i reine søknader eller dispensasjonsspørsmålet er avleidd av ei anna sak, til dømes søknad om tilskot. For utdjuping av vesentleg/mindre vesentleg endring, sjå Riksantikvarens informasjonsblad nr 11.1.1. Freding: "Å eige eit freda hus" (PDF, frå riksantikvaren.no).

b. Av dette søknader der fylkeskommunen har avrådd dispensasjon (tabellkolonnane til spørsmål 3). Fylkeskommunen kan uttale seg (men har ikkje myndigheit til å avgjere) dispensasjonssøknader etter plan- og bygningslova. Spørsmålet skal svarast på med å telje opp talet på søknader der endringa er av så vesentleg karakter at fylkeskommunen har avrådd dispensasjon.

c. Av dette (sjå kolonne a) søknader der fylkeskommunen har klaga på vedtak om dispensasjon. Dersom dispensasjonen blir gitt trass i fylkeskommunens fråråding (kolonne b), kan fylkeskommunen klage på dispensasjonsvedtaket. Normalt vil talet på klaga på dispensasjonsvedtak vere mindre enn talet på avrådde vedtak. Unntak kan gjelde for vedtak som blir avrådd før årsskiftet, likevel vedteke, og så klaga på neste år.

b. Av dette: Talet på innvilga dispensasjonar (gjeld spørsmål 4). Fylkeskommunen har myndigheit til å innvilge dispensasjonssøknader knytt til kulturminnelova. Spørsmålet skal derfor svarast på med å telje opp talet på dispensasjonssøknader som er innvilga. Fylkeskommunen skal behandle søknader om dispensasjonar som gjeld kulturminne eller kulturmiljø freda etter  kulturminnelovas §§ 15 eller 19 (lovdata.no) og i nokre tilfelle etter § 20 og dessutan for bygningar som er eldre enn 1650 og erklærte freda etter kml § 4. Fylkeskommunen kan gi dispensasjon ved mindre vesentleg endring. Sjølv om søknaden gjeld vesentleg endring, og fylkeskommunen ikkje har myndigheit til å gi dispensasjon, skal søknaden teljast med i oversikta.

c. Av dette (sjå kolonne a) søknader der tiltakshavar har klaga på avslag. Tiltakshavar kan klage på dersom fylkeskommunen avslår ein dispensasjonssøknad etter kulturminnelova. Talet på avslag på søknader kan normalt bereknast ved differansen mellom kolonne a. minus kolonne b. Alle avslag blir likevel ikkje klaga på. Normalt skal derfor kolonne c. vere mindre enn denne differansen. Her kan likevel søknadsbehandling som kryssar årsskiftet forstyrre dette resonnementet.

Blir felt for begge kolonnar: Tilvisingar til kulturminnelova (lovdata.no):

•  § 4 tredje ledd. Automatisk freda kulturminne

•  § 15. Freding av bygningar, anlegg m.v. frå nyare tid

•  § 15a. Dispensasjon

•  § 19. Freding av område rundt eit freda kulturminne

•  § 20. Freding av kulturmiljø

E. Politianmeldelser med grunnlag i kulturminnelova

1. Talet på politimeldingar med utgangspunkt i kulturminnelova som fylkeskommunen har levert inn det siste året.

Dette gjeld meldingar gitt på grunn av forsettleg eller aktlaus brot på forbod, påbod eller reglar gitt i eller i samsvar med kulturminnelova. Spørsmålet er teke med for å sjå kva omfang dette kan ha. Informasjonen kjem ikkje fram av andre register som døme straffesaksregisteret.

F. Automatisk freda kulturminne

1a. Talet på kommune- og reguleringsplansaker der forholdet til automatisk freda kulturminne er vurderte i rapporteringsåret

Her skal registrerast alle arealplanar med heimel i plan- og bygningslova der forholdet til automatisk freda arkeologiske kulturminne eller skipsfunn er vurdert i samsvar med kulturminnelova § 9. Både statlege arealplanar, regionale planar, kommuneplanar og reguleringsplanar skal registrerast. Undersøking etter § 9 kan vere alt frå reine arkivundersøkingar til arkeologiske registreringar i felt. Det er underordna om fylkeskommunen har meint at det er nødvendig å gjennomføre undersøkingar i felt eller ikkje. Alle arealplansaker som kan utløyse undersøkingsplikta skal registrerast her. Målet er å kartleggje saksmengda fylkeskommunen har for automatisk freda kulturminne og skipsfunn. Dispensasjonsbehandling etter kulturminnelova § 8 fjerde ledd skal ikkje rapporterast her. Større saker med heimel i andre lovverk enn plan- og bygningslova, t.d. konsesjonssaker, skal registrerast i spørsmål 1b nedanfor. Dispensasjonssaker med heimel i plan- og bygningslova § 19 skal registrerast i spørsmål 1b nedanfor.

1b. Talet på andre saksar der forholdet til automatisk freda kulturminne er vurderte i rapporteringsåret

Alle andre saker enn arealplanar med heimel i plan- og bygningslova der forholdet til automatisk freda arkeologiske kulturminne eller skipsfunn er vurdert, blir registrerte. Både større private tiltak som utløyser undersøkingsplikt etter kulturminnelova § 9, og mindre private tiltak (sjå 1c), skal registrerast her. Det er underordna om fylkeskommunen har meint at det er nødvendig å gjennomføre arkeologiske registreringar i felt eller ikkje.

1c. Talet på saker i 1a som gjeld mindre, private tiltak

Her blir ført talet på saker i 1b som gjeld mindre, private tiltak, jf. rettleiing til spørsmål 1b over.

Med mindre, private tiltak meiner ein i denne samanhengen tiltak som medfører arealinngrep og som blir initiert og blir utført av eller på vegner av privatperson(er). Tiltaket skal normalt dekkje eigne bruksbehov for å bli oppfatta som eit mindre, privat tiltak. Sjå også Rundskriv T-2/07 "Dekning av utgifter til arkeologiske arbeid ved mindre, private tiltak" (regjeringa.no). Døme på mindre, private tiltak kan vere: bygging av bustad, garasje, tilbygg, hytte/fritidshus, grøfter for framføring av røyrleidningar og kablar, oppføring av privat bryggje og molo, opparbeiding av tomt, nydyrkingstiltak på mindre enn 15 dekar over 5 år, landbruksveg på mindre enn 3 kilometer i løpet av 5 år, og dessutan drenering av mindre enn 100 dekar jordbruksjord.

Tabellkolonnane

a. Talet på i alt. Her skal det rapporterast saksmengda i alt.

b.  Av dette sendt over til Sjøfartsmuseum. Fylkeskommunen skal sende over alle saker som kan komme i konflikt med kulturminne under vatn eller skipsfunn (jf. kulturminnelova § 14) til sjøfartsmuseum for uttale. Bestemmelsen gjeld både i sjø og i vassdrag.

2.  Arkeologiske registreringar gjennomført av fylkeskommunen i rapporteringsåret

Med arkeologiske registreringar siktar ein til det feltarbeidet som blir gjort for å avklare om det finst automatisk freda kulturminne eller skipsfunn, og omfanget av dei. Rein saksbehandling i ein § 9-undersøking blir ikkje tald i spørsmåla under 2. Med saksbehandling siktar ein til regional kulturminneforvaltnings utarbeiding av uttale til søknader etter plan- og bygningslova og kulturminnelova, under dette forholdet til kjende, automatisk freda kulturminne og vurdering av eventuelt behov for arkeologisk registrering. Saksbehandlinga omfattar også arkivsøk og synfaringar som er nødvendig for å gi slik uttale eller vurdere behovet for slike registreringar. Utarbeiding av eventuelle krav om registreringar, og dessutan utarbeiding av standardisert prosjektskildring og budsjett i små saker, blir også rekna som saksbehandling. I dei tilfella der det eventuelt blir gjennomført fleire synfaringar/registreringar i samband med éin og same sak, skal desse blir talde som éi registrering. Det er underordna om synfaringa/registreringa blir gjennomført i samband med ei sak som er registrert i rapporteringsåret eller tidlegare.

Tabellkolonnane

a. Arkeologiske registreringar i alt. Det skal fyllast inn alle arkeologiske undersøkingsprosjekt som fylkeskommunen har gjennomført, fordelt på sakstypane i tabellhovudet. Sjølve kolonnen er ein berekna sum, og er skriveverna

Kolonne a kjem fram som ein sum av kategoriane nedanfor:

•  Kommune(del)planar

•  Reguleringsplanar (både områdereguleringar og detaljreguleringar, uavhengig av om det er kommunen eller private aktørar som har fremja reguleringsplanen)

•  Energi- og vassdragssaker

•  Landbrukssaker

•  Andre saker

Tabellradene

2a.  Registreringar i alt. Målet er å få fram den arbeidsinnsatsen fylkeskommunane gjer for å registrere ved mindre, private tiltak eller ved dei offentlege og større private tiltaka. Det er underordna om synfaringa / registreringane blir gjennomført i samband med ei sak som er registrert i rapporteringsåret eller tidlegare (jf. spørsmål F1b).

2a1.  Av dette: I kor mange tilfelle vart det påvist ikkje tidlegare kjende automatisk freda kulturminne? Målet er å kartleggje i kor mange saker det vart påvist ikkje tidlegare kjende automatisk freda kulturminne. Det er sakene som blir talde, og ikkje funna. Det er underordna om det/dei automatisk freda kulturminna er i konflikt med plan/tiltak eller ikkje. Der det i saka berre blir stadfesta funn av tidlegare kjende automatisk freda kulturminne, skal det ikkje registrerast noko her. Kartlegginga gjeld både offentlege og dessutan større og mindre private tiltak.

2a2.  Kor mange av registreringane under 2a. kom mindre av, private tiltak? Det er behov for å kunne skilje registreringar ved mindre private tiltak frå dei som blir i samsvar med utført § 9, der fylkeskommunen har høve til å krevje kostnadsdekning i samsvar med kulturminnelova § 10, første ledd, første punktum. Ved registreringar i tilknyting til mindre, private tiltak krevst det ikkje kostnadsdekning. Sjå også T-2/07 ”Dekning av utgifter til arkeologiske arbeid ved mindre, private tiltak”. Det er underordna om synfaringa/registreringa blir gjennomført i samband med ei sak som er registrert i rapporteringsåret eller tidlegare. Her skal det teljast opp undersøkingar der det vart påvist funnstader. Funn av nye objekt på eksisterande funnstader skal ikkje reknast med. Spørsmålet gjeld i samband med energi- og vassdragssaker, landbrukssaker og andre saker. Det er ikkje relevant i samband med Kommune(del)planar og reguleringsplanar og de er ikkje mogleg å fylle ut her.

2a2a.  I kor mange av registreringane, under 2a2, vart det påvist ikkje tidlegare kjende automatisk freda kulturminne? Registreringane ved mindre private tiltak er i utgangspunktet ein rein utgiftspost for fylkeskommunen, og dette blir antakeleg også spegla i rekneskapsrapporteringa under funksjon 750. I nokre tilfelle får fylkeskommunen dekt utgiftene sine via Riksantikvaren; der det blir gjort funn og sidan gitt dispensasjon til inngrep i eller fjerning av førekomsten. Dette blir også anteke å vere synleg i rapporteringa under funksjon 750. Spørsmålet gjeld i samband med energi- og vassdragssaker, landbrukssaker og andre saker. Det er ikkje relevant i samband med Kommune(del)planar og reguleringsplanar og derfor ikkje mogleg å fylle ut her.

2a3.  I kor mange av registreringane under 2a vart det kravd kostnadsdekning etter kml § 10? Etter kulturminnelova § 10 har fylkeskommunen høve til å krevje kostnadsdekning når registreringane vart utført i samsvar med kulturminnelova § 9. I ein del § 9-saker kan det likevel vere forhold som tilseier at det ikkje krevst kostnadsdekning, sjølv om det blir gjennomført ei registrering. Registreringa blir då ei rein utgift for fylkeskommunen, som den heller ikkje kan søkje refundert frå Riksantikvaren.

3.  Skjøtsel og tilrettelegging. Mange tiltak når det gjeld skjøtsel og tilrettelegging går føre seg etter innvilga søknader til Riksantikvaren (RA). Formålet med spørsmål 3a og 3b er å få ei oversikt over tiltak som fylkeskommunane set i verk utan at det er søkt om eller innvilga tilskot frå Riksantikvaren.

3a.  På kor mange lokalitetar har fylkeskommunen utført skjøtsel av automatisk freda kulturminne utan tilskot frå RA (Riksantikvaren) i rapporteringsåret?

Med skjøtsel siktar ein til vedlikehald av kulturminnet eller dei næraste omgivnadene for å forhindre eller forseinke forfall. Døme på skjøtsel er erstatning av ròtne delar i byggverk, vedlikehaldsmåling osv.

3b.  På kor mange lokalitetar har fylkeskommunen utført tiltak for tilrettelegging av automatisk freda kulturminne utan tilskot frå RA (Riksantikvaren)? Med tilrettelegging siktar ein til tiltak for å gjere kulturminnet meir tilgjengeleg for publikum. Døme på tiltak er skilting, opparbeiding av stiar etc.

4. Kostnader og kostnadsdekning

4a.  Kor store kostnader har fylkeskommunen hatt i samband med registreringar i mindre, private tiltak i rapporteringsåret? Formålet med spørsmålet er å få ei oversikt over totalkostnadene frå fylkeskommunane ved slike tiltak. Det skal oppgivast brutto kostnader til mindre, private tiltak i rapporteringsåret, med fråtrekk for eventuelle statlege løyvingar til fylkeskommunen.

4b.  Kor stort samla beløp har fylkeskommunen kravd dekning for etter kml § 10 i rapporteringsåret? Her skal det oppgivast kostnader fylkeskommunen har hatt ved slike tiltak, som har vorte kravd dekt inn av tiltakshavar. Det skal oppgivast kostnader som fylkeskommunen har kravd inn i rapporteringsåret, uavhengig av om kostnadene frå fylkeskommunane har funne stad året i førevegen.

DEL 2: Planarbeid og plansaksbehandling i fylkeskommunen

Skjema 51 inneheld to delar, i form av planbehandling av kulturminne og den ordinære koordinerande planbehandlinga i fylkeskommunen. Bolkane B1, C1 og D1 og B2, C2 og D2 gjeld det same temaet, men kan svarast på kvar for seg av koordinator for rapportering innan kulturminnevernet og koordinator for rapportering om den ordinære planbehandlinga. Det er lagt opp til at rapporteringa på skjemaet kan splittast digitalt, slik at dette blir mogleg. Sjå dei første sidene i rettleiinga.

B2: Tid til plansaksbehandling og koordinering av folkehelse

Det skal rapporterast på talet på årsverk som er brukt kvar for seg til høvesvis planbehandling og folkehelse i rapporteringsåret. Tala skal oppgivast med ein desimal. Plan- og saksbehandling av kulturminne blir ført under del 1 B1.

I spørsmål 3a «Behandling av kommunale planar» blir oppgitt årsverk brukt til saksbehandling av kommuneplanar, reguleringsplanar og saksbehandling av dispensasjonssøknader.

Spørsmål 3b «Utarbeiding av eigne planar» blir oppgitt årsverk brukt til utarbeiding av både eigne regionale planar og reguleringsplanar, i tillegg arbeid med handlingsprogram for oppfølging av regionale planar. Sektorplanar og strategiar som ikkje er heimla i plan- og bygningslova blir ikkje inkluderte i rapporteringa.

Spørsmål 4 «Koordinering av folkehelsearbeid» blir det sikta til ansvar og oppgåver fylkeskommunen har, jf. folkehelselova §20 og 21. Spørsmålet omhandlar tid i årsverk brukt på å fremje folkehelse innan eigen organisasjon, under dette oversiktsarbeid, understøytting av kommunane i folkehelsearbeid og regional samordning av folkehelsearbeid.

C2. Planbehandling

Rapporteringa gjeld planlegging som følgjer prosessreglane i plan- og bygningslova. Andre planleggings- eller handlingsdokumenter- i den grad dei finnes- telles ikkje her.

1a. Når vart gjelda planstrategi vedteke. Kravet om regional planstrategi er heimla i plan- og bygningslova kapittel 7. Planstrategien skal ta stilling til viktige regionale planspørsmål, og bør omfatte ei skildring av dei viktigaste utviklingstrekka i fylket, eller ulike delar av regionen. Rettleiar til utarbeiding og bruk av regional planstrategi er gitt ved T-1495. Kvart nytt fylkesting skal vedta planstrategien sin, og det blir ønskt opplyst kva år dette vart gjort.

1b.  Kor mange regionale planar vart vedtekne siste år. Det blir spurt etter det samla talet regionale planar som er behandla og vedteke siste år etter saksbehandlingsreglane i plan- og bygningslova. Det gjeld berre planar som har status som regional plan jf. plan og bygningslova kap. 8.

1b1.  Kor mange av desse regionale planane omfattar fleire fylker?

Spørsmålet gjeld talet på planar som overskrid fylkesgrensa, også om planen ikkje dekkjer alle område eller heile arealet i fylka som er ramma. Talet på planar utfylt her kan ikkje vere større enn talet på planar utfylt i spørsmål C1b over.

1b2.  Når heile arealet i fylket ikkje er dekt. Spørsmålet gjeld talet på planar innanfor fylket, som omfattar meir enn éin kommune men planen ikkje dekkjer heile arealet i fylket. Talet på planar utfylt her kan ikkje vere større enn talet på planar utfylt i spørsmål C1b over.

C22. Har fylkeskommunen ein gjelda plan etter plan- og bygningslova med spesielt fokus på:

Spørsmålet gjeld alle planar som fylkeskommunen har utarbeidd etter saksbehandlingsreglane i plan- og bygningslova (kap. 8 i pbl). Spørsmålet er retta inn mot planarbeid som har prioritet eller er vektlagt i” Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging”, vedteke ved kgl. 12. juni 2015. Det skal svarast «Ja» eller «Nei» for tema der fylkeskommunen har ein gjeldande plan. For dei temaa der svaret er «Ja», skal det oppgivast årstal i høgre kolonne. Årstalet skal oppgivast med 4 siffer.

Spørsmål 2a om temaplan for kulturminne er delegerte til kulturminneavdelinga, og finst under bolk C1.

2b. Naturmangfald: Miljødirektoratet har gitt ut ei rekkje handbøker kor fleire omhandlar naturmangfald. Sjå nettsida til Miljødirektoratet for ytterlegare informasjon.

2c. Friluftsliv: Miljødirektoratet har gitt ut ei rekkje handbøker kor fleire omhandlar naturmangfald. Sjå nettsida til miljødirektoratet for ytterlegare informasjon. Sjå også om Forventningsdokumentet s. 14 og s. 19 ff.

2d. Grønnstruktur i tettstad: Miljødirektoratet har gitt ut ei rekkje handbøker kor fleire omhandlar naturmangfald. Sjå nettsida til miljødirektoratet for ytterlegare informasjon.

2e. Vassdrags- i tillegg til dei lovpålagde regionale vassforvaltningsplanane: For 2.1.6 følgjer det av forskrift av 15. desember 2006 nr. 1446 om rammer for vassforvaltninga (vassforskrifta § 26), at det skal lagast regionsvise vassforvaltningsplanar. Planarbeidet blir leidd av kvar enkelt vassregionsstyresmakt og planane blir vedtekne av dei ramma fylkestinga med etterfølgjande godkjenning av Kongen. Desse planane er kjende for nasjonale styresmakter og treng derfor ikkje å bli rapportert inn særskilt. Dei planane som es rapportert inn under pkt. 2.1.6 er andre planar enn dei lovpålagde regionale vassforvaltningsplanane.

2f. Fjellområde: Forventningsdokumentet s. 15-17 er ei informasjonskjelde til regionale planar for fjellområda. Sjå kapittelet om næringsutvikling: landbruk, utmark, samisk kultur og reindrift, utbygging va fritidsbustader, mineralressursar.

2g. Kystsona: Forventningsdokumentet s. 16 gir informasjon om regionale planar. Sjå også «Statlege planretningslinjer for differensiert forvaltning av strandsona langs sjøen», fastsett ved kgl. Blir reidd. Av 25. mars 2011.

2h.  Universell utforming: Universell utforming er utforming av produkt og omgivnader på ein slik måte at dei kan nyttast av alle menneske, i så stor utstrekking som mogleg, utan behov for tilpassing og ei spesiell utforming. Tilgjengelegheit for personar med funksjonsnedsetjingar er sentralt. Samfunnsskapte hindringar kan gi dårlegare vilkår for utdanning, arbeid og aktivt sosialt liv for personar med nedsett funksjonsevne. Regjeringa har valt å leggje strategien universell utforming til grunn i arbeidet for oppnå mest mogleg like vilkår.

Korleis kommunane kan vareta den overordna målsetjinga om betra tilgjengelegheit i arealplanlegginga si er utdjupa i Rundskriv T-5/99 B ”Tilgjengelegheit for alle”. For ytterlegare informasjon sjå også: Barne-, ungdoms- og familiedirektoratets nettside «Nytt om universell utforming». NOU 2005: 8 Likeverd og tilgjengelegheit. St meld nr. 40 (2002-2003) Nedbygging av funksjonshemmande barrierar. FNs standardreglar for funksjonshemma, sjå vedlegg til St meld nr. 8 (1998 – 1999). Forventningsdokumentet s.22, kapittel om helse og trivsel. 

2i. Folkehelse: Med «folkehelse» blir forstått helsetilstanden til befolkninga og korleis helsa fordeler seg i befolkninga jf. folkehelselova §3a. Med «folkehelsearbeid» blir forstått innsatsen i samfunnet for å påverke faktorar som påverkar helse og trivsel, vernar mot uhelse, mistrivsel og arbeid for ei jamnare fordeling av faktorar som påverkar helsa, jf. folkehelselova §3b. Fylkeskommunen skal fremje folkehelse innan dei oppgåvene og med dei verkemidla som fylkeskommunen er tillagde. Mellom anna gjennom regional utvikling og planlegging, har det noko å seie å ha nødvendig oversikt over helsetilstanden i fylket, og dessutan dei positive og negative faktorane som kan ha noko å seie. I tillegg skal fylkeskommunen støtte opp under folkehelsearbeidet i kommunen, ved å vere ein pådrivar for, og dessutan samordne folkehelsearbeidet i fylket. For meir informasjon om ansvaret frå fylkeskommunen i arbeidet med folkehelse, sjå folkehelselova kapittel 4. Informasjon om systematisk folkehelsearbeid i kommunens, finst på Helsedirektoratets nettsider «Systematisk folkehelsearbeid».

2j, Jordvern: I St. meld nr. 9 (2011-2012) om ”Landbruks- og matpolitikken”, (side 240 - 241): «Regjeringa forventar at:

fylkeskommunane og kommunane tek omsyn til landbruksareal og kulturlandskapet, og bidreg til at dei nasjonale jordvernsmåla blir nådde ved å avgrense omdisponering av dei mest verdifulle jordressursane og redusere splitting av viktige areal fylkeskommunane og kommunane bidreg til å hindre nedbygging av verdifulle landbruks-, natur- og friluftsområde. Regionale planar bør angi verdifulle landbruksareal og gjennom langsiktige utbyggingsstrategiar trekkje klare grenser mot jordbruksareal og overordna grønnstruktur fylkeskommunane gir innspel til utgreiingane til transportetatane av transportbehov, mellom anna som grunnlag for å prioritere transporttilbod som kan dreie ny utbygging mot område med færre arealkonfliktar.»

Sjå Forventningsdokumentet s. 15 ff. for supplerande informasjon. 

2k. Energi: Spørsmålet er retta inn mot planarbeid som har prioritet eller er vektlagt i Statleg planretningslinje for klima- og energiplanlegging i kommunane, fastsett ved Kronprinsregentens resolusjon av 4. september 2009 ” Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging” s. 13-14.

2k1. Vindkraft: Det skal oppgivast om fylkeskommunen, som ein del av energiplanane, har ein plan spesifikt for vindkraft, og eventuelt kva år denne vart vedteken eller sist revidert.

Ein konsistenskontroll slår inn dersom det er svart «ja» på spørsmålet om det finst plan for vindkraft og «nei» på spørsmålet om det finst plan for energi.

2k2.  Småkraftverk (vasskraft): Det skal oppgivast om fylkeskommunen, som ein del av energiplanane, har ein plan spesifikt for småkraftverk, og eventuelt kva år denne vart vedteken eller sist revidert. Ein konsistenskontroll slår inn dersom det er svart «ja» på spørsmålet om det finst plan for småkraftverk og «nei» på spørsmålet om det finst plan for energi.

2l.  Klima: Spørsmålet er retta inn mot planarbeid som har prioritet eller er vektlagt i Statleg planretningslinje for klima- og energiplanlegging i kommunane, fastsett ved Kronprinsregentens resolusjon av 4. september 2009 og ” Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging” s. 13-14. Det blir gitt eit varsel dersom det anten:

•  er svart «ja» på spørsmål om det finst plan for klima,

•  men «nei» på at det finst plan for energi

•  er svart «nei» på spørsmål om det finst plan for klima,

•  men «ja» på at det finst plan for energi

Det er fullt mogleg å levere inn skjema sjølv om ein får ei slik melding.

2m.  Samordna areal- og transportplanlegging og/eller utbyggingsmønster: Statlege planretningslinjer for samordna bustad-, areal- og transportplanlegging fastsett ved kgl. blir reidd. av 26.09 2014 har erstatta Rikspolitiske retningslinjer for samordna areal- og transportplanlegging (rundskriv T-5/93). For meir informasjon sjå Forventningsdokumentet s. 19 ff.

2n.  Næringsutvikling, inkludert handels-, senter-, og servicestruktur

Spørsmålet er retta inn mot planarbeid som har prioritet eller er vektlagt i” Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging”. Næringsutvikling (som inkluderer handels-, senter-, og servicestruktur) er omtalt i Forventningsdokumentet høvesvis s. 15 ff.

2o.  Fritidsutbygging: Spørsmålet er retta inn mot planarbeid som har prioritet eller er vektlagt i ”Nasjonale forventningar til regional og kommunal planlegging” s. 16.

C23.  Behandling av kommunale planar

Her skal det rapporterast på alle behandla kommunale planar, også kulturminneplanar,

og alle innvendingar, også innvendingar inkludert kulturminne.

Tabellradene

Det skal rapporterast separat for

•  3a. Kommune(del)planar DVs både kommuneplan og kommunedelplan

•  3b. Områdereguleringar, pbl. §12-2.

•  3c. Detaljreguleringar, pbl. §12-3.

Både private detaljreguleringar godkjent av kommunen og kommunale reguleringsplanar skal reknast med.

Tabellkolonnane

a.  Talet på behandla planar: Spørsmåla gjeld planar som fylkeskommunen har behandla / gitt uttale til. Her skal fylkeskommunen rekne med dei planane som har medført utsegner som fylkeskommunen har journalført, anten desse utsegnene er gitte pr telefon, e-post, møte eller ved brev. Planar som fylkeskommunen har gitt utsegner til, men der desse utsegnene ikkje er journalførte, skal ikkje reknast med. Når fylkeskommunen i løpet av same kalenderår både gir uttale til varsel om oppstart av arbeid med ein reguleringsplan og til offentleg ettersyn av planforslaget, skal begge utsegnene teljast. Eit planforslag til høyring som kjem til behandling for 2. gong, skal reknast som ny plan. Viss planen etter høyring blir vesentleg endra, og sende på ny høyring, skal planen teljast på nytt ved 2. gongs behandling. Planar sendt til mekling (kolonne c) blir ikkje tald som ny behandling, og skal derfor ikkje reknast med i summen.

b.  Mengd planar med innvendingar i alt: Med ”innvending” siktar ein til formelt fremja innvending i høyringsfasen. Varsel om mogleg innvending tidleg i planprosessen, som ikkje er følgt opp i formell høyringsfase, skal ikkje takast med. Alle formelle innvendingar skal reknast med, uavhengig av om dei er trekt seinare i planfasen på grunn av planendringar eller i mekling. Dersom det blir fremja innvending mot ein plan på nytt igjen i 2. eller seinare høyringar, skal planen teljast på nytt.

c.  Mengd planar sendt til mekling

Formålet med mekling i innvendingssaker, er at plankonfliktar kan bli løyst i ein prosess mellom kommunen og vedkommande organ. Meklinga blir føresett gjennomført av fylkesmannen. Her skal det teljast kommunale planar med innvending frå fylkeskommunen som er oversend til fylkesmannen i samsvar med regelverket. Rundskriv T-2/14 gir rettleiing om prosessen for mekling i innvendingssaker.

D. Dispensasjonsbehandling

D. Dispensasjonsbehandling: Juridisk definisjon av dispensasjon: Ein dispensasjon er eit avvik frå lov eller føresegn i plan. Eit forvaltningsorgan kan ikkje dispensere viss formålet med lova eller føresegna blir vesentleg tilsidesette. I tillegg må fordelane ved dispensasjonen vere klart større enn ulempene.

Kva skal rapporterast?

Her skal fylkeskommunen rapportere om dispensasjonssøknader etter kapittel 19 i plan- og bygningslova. Det gjeld alle søknader om varig eller mellombels dispensasjon frå føresegner fastsett i plan- og bygningslova, i forskrifter til lova, eller i planar vedteke etter lova.

Tabellkolonnane

a. Talet på søknader behandla i alt: Her kan fylkeskommunen rekne med dei utsegnene han har journalført ut, anten dei er gitt pr telefon, e-post, etter møte, synfaring eller ved brev. Poenget er at tilbakemeldinga må kunne etterprøvast i seinare saksbehandling. Dersom kommunen ikkje følgjer uttalen, må fylkeskommunen kunne følgje opp ved klage. Dersom ei sak er avhengig av dispensasjon frå fleire av dei føresegnene som er lista opp i spørsmåla E1a – E2g, skal det reknast som éi sak, og det temaet som fylkeskommunen vurderer som det framherskande bestemmer noko som ”punkt eller tema” han blir registrert under. Det skal registrerast berre eitt tema pr. sak. Normalt vil talet på behandla søknader vere eit større tal enn søknader der fylkeskommunen har avrådd dispensasjon (som igjen normalt vil vere eit større tal enn der fylkeskommunen har klaga på vedtak). Unntak kan gjelde for vedtak som blir behandla eitt år, og så frårådd dispensasjon etter årsskiftet og eventuelt klaga på neste år.

b-c.  Av dette talet på søknader der fylkeskommunen har frårådd dispensasjon / klaga på vedtak om dispensasjon: Spørsmåla gjeld dispensasjonssøknader etter pbl. § 19-1. Fylkeskommunen kan uttale seg (men har ikkje myndigheit til å avgjere) dispensasjonssøknader etter plan- og bygningslova. Spørsmåla skal svarast på med å telje opp talet på søknader der endringa er av så vesentleg karakter at fylkeskommunen har frårådd eller klaga på dispensasjon. Med ”fråråding” meiner ein skriftleg, grunngitt uttale, som blir gitt når fylkeskommunen meiner kravet i lova for å kunne gi dispensasjon ikkje er oppfylt, eller – når vilkåret i lova ligg føre – og det etter skjønnet frå fylkeskommunen likevel vil føre til ei planfagleg dårleg løysing. Med «påklaging» siktar ein til ein skriftleg, grunngitt klaga frå fylkeskommune, som blir gitt når fylkeskommunen meiner at kravet i lova for å gi dispensasjon ikkje er oppfylt, og når viktigheita i saka tilseier at dispensasjon ikkje bør finne stad. Tilsvarande kan summen av kolonne b. og kolonne c, kvar for seg, vere større enn talet på saker oppgitt under a.

Tabellradene

1 og 2. Dispensasjonssøknader etter plan- og bygningslova i alt som er oversendt frå kommunane: I radene under skal det teljast søknader etter pbl. kapittel 19 i alt og etter utfallet av behandlinga frå fylkeskommunen av desse. Feltet er eit automatisk summeringscelle av felta 1a-2g og tilsvarande felt i bolk D1 spørsmål 3. Det gjeld for alle kolonnane. Fylkeskommunen må sjekke om denne summen stemmer med talet på dispensasjonssøknader fylkeskommunen har behandla i rapporteringsåret alt. Til grunn for føresegnene til plan- og bygningslova ligg ei rekkje sektorlov og nasjonale og internasjonale føringar, sjå nedanfor.

Det skilst i skjemaoppsettet mellom:

•  Dispensasjon frå plan- og bygningslovas § 1-8 om forbod mot tiltak mv langs sjø og vassdrag, og

•  Søknader om dispensasjon frå statlege eller regionale planar med heimel i plan- og bygningslova

•  Søknader om dispensasjonar frå plan- og bygningslova § 1-8 vil som regel også innebere dispensasjonar frå kommuneplan og reguleringsplan. I skjema blir dette likevel rapportert under punkt 1 a eller 1b, sjølv om det også til dømes vil berøre friluftsliv og retten til fri ferdsel og opphald i naturen.

1. Dispensasjon frå pbl § 1-8 om forbod mot tiltak mv langs sjø og vassdrag

1a.  Strandsona: Dette omfattar heile 100-meterbeltet langs sjø utanom byar og tettstader, også dei områda som ikkje blir omfatta av byggjeforbodet pbl. § 1-8 fordi dei er regulerte, avsett til byggjeområde eller område for råstoffutvinning i kommuneplanen eller det er gitt føresegner om spreidd utbygging etter pbl. § 11-7 nr. 5b. Her blir dispensasjonssøknader rapporterte frå alle føresegner som skal vareta omsyn til natur-, og kulturmiljø, friluftsliv, landskap og andre allmenne interesser i strandsona.

1b.  Vassdrag: Spørsmålet omhandlar område med byggjeforbod langs ferskvatn, dvs. område angitt i kommuneplanens arealdel med føresegner om byggjeforbod langs vassdrag, jf. pbl. § 1-8. Her blir dispensasjonssøknader rapporterte frå alle føresegner som skal vareta omsyn til natur-, og kulturmiljø, friluftsliv, landskap og andre allmenne interesser langs vassdrag.

2. Søknader om dispensasjon frå kommunale planreglar om: Under spørsmål 2 er det lista opp nokre plantema som blir vareteke i føresegner til arealdelen eller reguleringsplanen i kommuneplanen eller i andre planreglar. I dei tilfella ein dispensasjon vil berøre eller få konsekvensar for fleire plantema, blir det kryssa av for den grunngivinga fylkeskommunen har lagt mest vekt på i uttalen sin/fråråding.

2b.  Landskap, kulturlandskap (inkl. byggjeforbod innanfor LNFR-område): Dette punktet berørar i hovudsak dispensasjonssøknader frå føresegner kommunen har fatta om omsynssoner etter § 11-8, og tilhøyrande føresegner i reguleringsplan. Til dømes § 11-8 c) «Sone med særlege omsyn til landbruk, reindrift, friluftsliv, grønnstruktur, landskap eller bevaring av naturmiljø eller kulturmiljø med opplysningar om interesse». Når eit område er avsett som eit LNFR-område betyr det eit byggje- og deleforbod. Dei einaste unntaka kan vere tiltak som er nødvendig for landbruk, reindrift og gardstilknytta næringsverksemd basert på ressursgrunnlaget til garden. Når formål, omfang og lokalisering av spreidd bustad, fritids- eller næringsbusetnad i LNFR-område er avklarte i arealdelen til kommuneplanen jf. § 11-11 nr 2, kan det tillatast gjennom behandling av enkeltvise søknader.

2c. Større, samanhengande naturområde: Dette punktet har berøringsgrenser til fleire andre omsyn nemnt i denne rapporteringa, som landskap, friluftsliv, og samordna areal- og transportplanlegging. I hovudsak vil saker under dette punktet vere ein underkategori av «landskap og kulturlandskap», men til forskjell frå det punktet gjeld rapportering her tiltak i større samanhengande naturområde. Det blir bede om ei særskild rapportering på dispensasjonssøknader der tiltaket det blir søkt om er eit tyngre inngrep som f. eks. ein anleggsveg, tømmerveg eller anna veginngrep, eller tiltak som inneber ei oppdeling, inngrep eller verdidegradering av eit større samanhengande naturområde.

2d.  Friluftsliv, dvs. retten til fri ferdsel og opphald i naturen: Under dette punktet blir det rapportert om dispensasjonssøknader frå føresegner i plan som vil medføre stengsler og hindringar i retten til ferdsel og opphald i naturen, jf. friluftslova. Søknader som gjeld hindringar for fri ferdsel i strandsone og i 100-meterbeltet langs vassdrag skal likevel ikkje teljast opp her, men under spørsmåla 1a og 1b. Punktet gjeld berre tiltak som avgrensar allemannsretten. Dispensasjonssøknader som berører omsyn til vern av landskap/kulturlandskap eller samanhengande naturområde blir rapporterte under desse punkta.

2e. Samordning av areal- og transportplanlegging: Kommunal og regional planlegging skal sikre ein samordna bustad, areal- og transportplanlegging, for å fremje ei berekraftig samfunnsutvikling. I dei Nasjonale forventningane til regional og kommunal planlegging er dette gjennomgåande. I Statlege planretningslinjer for samordna bustad-, areal- og transportplanlegging er dei nasjonale forventningane konkretiserte.

Under dette punktet skal det rapporterast søknader om dispensasjon frå hovudgrepet til kommunen om framtidig arealbruk, slik det er fastsett med føresegner i kommuneplanens arealdel og/eller utbyggingsavtalar om prioriterte vekstområde eller område med sterkare vern. Det kan gjelde endring av grønngrense/byggjegrense, eller endring av areal fastsett til framtidig bustadbygging, næringsutvikling, handel eller landbruk, og endringar i omfang.  Men også føresegner om veg og transportplanlegging, under dette parkeringspolitikken til kommunen.

2f.  Universell utforming og tilgjengelegheit: I planlegging etter plan- og bygningslova skal prinsippet om universell utforming blir vareteken. Tilgjengelegheit og universell utforming av uteområde kan sikrast gjennom føresegner til arealplan og reguleringsplan. I rapporteringa kan dette gjelde dispensasjonar frå føresegner om funksjons- og kvalitetskrav f. eks. §11-9 pkt. 5, og §12-7 Ubestemmeleg i reguleringsplan pkt. 4 og 5. I byggjeteknisk forskrift (TEK-17) er det også krav om universell utforming. Eventuelle søknader om dispensasjon frå forskriftskrav om universell utforming ved tiltak/ombygging av eksisterande byggverk (pbl §31-2), blir også her rapporterte. Meir om universell utforming og tilgjengelegheit i arealplanlegging i Rundskriv T-5/99 B "Tilgjengelegheit for alle”.

2g.  Oppvekstmiljøet til barn og unge: Omsynet til interessene til barn og unge i planlegginga er sterkt forankra i plan- og bygningslova. I mellom anna formålsparagrafen § 1-1, i krav til eiga ordning for å vareta interessene til barn og unge § 3-3, i krav til medverknad § 5-1, og i Byggteknisk forskrift (TEK 17). I tillegg er det eigne rikspolitiske retningslinjer om barn og planlegging (Rundskriv T-2/2008). Fylkeskommunen skal rettleie kommunane for å sikre at barn og unges interesser blir varetekne i planarbeidet i kommunen. Under dette punktet blir rapportert om søknader fylkeskommunen får frå kommunane til uttale om dispensasjon frå lov, forskrift, eller kravet frå kommunen i føresegner til kommuneplan eller reguleringsplan. Det kan til dømes gjelde søknad om dispensasjon frå krav til leike- eller uteareal, eller anlegg som skal brukast av barn og unge som skal vere sikra mot forureining, støy, trafikkfare og annan helsefare.

 

2h.  Andre planfaglege føresegner: Her blir rapportert om dispensasjonssøknader frå, f. eks. krav om reguleringsplan, rekkjefølgjekrav, utbyggingsvolum og funksjonskrav mm, som ikkje berører tema som er nemnt ovanfor. Det kan gjelde (m.a.)

•  Krav om reguleringsplan: Dette kan vere saker med ein søknad om dispensasjon frå føresegner om reguleringsplan for visse areal eller for visse tiltak, og dessutan at det skal liggje føre områderegulering før detaljregulering kan vedtakast.

•  Rekkjefølgjekrav: Krav om at det t.d. skal vere etablert samfunnsservice, teknisk infrastruktur, grønnstruktur etc. før område blir tekne i bruk, og tidspunkt for når område kan takast i bruk til byggje- og anleggsformål og dessutan rekkjefølgja på utbygginga.

•  Byggjegrenser, utbyggingsvolum og funksjonskrav: Alle saker som til dømes byggjegrenser mot veg mv, byggjehøgd og utnyttingsgrad og ulike funksjonskrav til bygg, anlegg, opphaldsplassar, skilt og reklame, parkering mv, som ikkje berører dei tema som er nemnde ovanfor i 2a – g, blir teken med her. Planfaglege krav som er bestemde for å vareta til dømes «universell utforming og tilgjengelegheit», «barn og unges oppvekstmiljø», og friluftsliv/allemannsretten etc., blir rapportert under punkt 2a-g.

3. Søknader om dispensasjon frå regionale planar med heimel i plan- og bygningslova: Dette punktet omfattar regionale planreglar. Rapporteringa er avgrensa til regionale planreglar der styresmakta til å gi dispensasjon ligg hos kommunen, og ikkje mellombels er gitt til fylkeskommunen (jf. pbl. §19-4). Merk at talet på oppgitt for dette spørsmålet ikkje er med i summen for spørsmål 1 og 2 over.

Tabellkolonnane:

Punkt 3. a. b. og c. gjeld søknader om dispensasjon frå regionale planreglar med forbod om at det blir sett i verk særskilt angitt byggje- eller anleggstiltak utan samtykke frå regional planstyresmakt, alternativt føresegner om at slike tiltak utan slikt samtykke berre kan setjast i verk i samsvar med godkjend arealplan (jf. pbl. § 8-5. Regional planregel).

Dersom fylkeskommunen har behandla slike søknader (talet blir oppgitt i kolonne a), blir det angitt i kolonnane b. og c. høvesvis talet på søknader der samtykke er gitt og talet på søknader der slikt samtykke ikkje er gitt. Delvis samtykke eller samtykke med vilkår blir rekna som samtykke.

Kolonne a. skal normalt vere likt summen av kolonne b og c. Alle saker som er behandla i rapporteringsåret skal med.

G. Kommentarar og merknader til skjemaet

Skjemaet og rettleiinga er utarbeidd av KOSTRAs arbeidsgruppe for areal- og samfunnsplanlegging, byggjesaksbehandling, kulturminne, natur og nærmiljø. Ei rettleiing blir aldri 100 prosent dekkjande for alle som skal bruke ho; ho kan alltid bli betre. Vi ber deg gi oss tilbakemelding på uklare spørsmålsstillingar eller dårlege forklaringar i rettleiinga, og gjerne kva tiltak som kan gjere den betre.

Dersom fleire medarbeidarar har bidrege til skjemautfyllinga, kan namn og telefonnummer på desse oppgivast i dette cella.

H. Utfylling av skjemaet

Er elektronisk sakssystem brukt som grunnlag for store delar av rapporteringa?

Vi har grunn til å tru at saksbehandlingsverktøy, arkivsystem og plansystem er tilgjengeleg for den / dei som skal rapportere på skjema. Om dei er brukte som rapporteringsgrunnlag, uavhengig av om rapporteringa byggjer på (eigendefinerte) filuttrekk eller ikkje, skal oppgivast med å svare «Ja» eller «Nei».

Eit «Ja-svar» opnar spørsmål 1a. Eit «Nei-svar» sperrar for utfylling av spørsmål 1a.

1a. Viss «Ja» i spørsmålet over: Er tala komne fram som resultat av maskinelle oppteljingar/summeringar?

Viss kommunen sjølv, eller den som leverer plansystema til kommunen har lagt til rette for maskinelle oppteljingar/summeringar på ein slik måte at dette er brukt som rapporteringsunderlag, skal det svarast «Ja» på spørsmålet.

Viss sakssystemet til kommunen er brukt som grunnlag for manuelle oppteljingar/summeringar til KOSTRA-rapporteringa, skal det svarast «Nei» på spørsmålet.

2. Talet på timar det tok å rapportere i alt.

Cella er ei automatisk summeringar av spørsmål 2a og 2b, og skal ikkje fyllast ut.

2a. Talet på timar det tok å skaffe informasjonen. Her skal oppgivast berre den tida det har teke å ekstrahere informasjon frå saks- og plansystema til kommunen. Tid brukt på oppdatering av desse systema forut for informasjonsuthentinga skal ikkje reknast med.

2b. Talet på timar det tok å fylle ut skjemaet. Her skal oppgivast berre den tida det tok å fylle inn data i skjema, etter at informasjonen var skaffa til vegar. Det skal ikkje skiljast på arbeidstid til punching eller meir automatiske utfyllingsrutinar.

3. Kommentarar og merknader til skjemaet

Skjemaet og rettleiinga er utarbeidd av KOSTRAs arbeidsgruppe for plan, byggjesak og miljø.

Ei rettleiing blir aldri 100 prosent dekkjande for alle som skal bruke ho; ho kan alltid bli betre. Vi ber om tilbakemelding på uklare spørsmålsstillingar eller dårlege forklaringar i rettleiinga, og gjerne kva tiltak som kan gjere den betre. Dersom fleire medarbeidarar har bidrege til skjemautfyllinga, kan namn og telefonnummer på desse også blir oppgitt i denne cella.