Avfall frå hushalda, 2010

I snitt kasta kvar og ein av oss 424 kg avfall i 2010. Det er 1 prosent meir enn i 2009. Av 2,1 millionar tonn innsamla hushaldsavfall blei om lag 1,7 millionar tonn, eller 82 prosent, utnytta anten til materialattvinning eller energiutnytting, syner tal frå kommune-stat-rapporteringa (KOSTRA) for 2010.

Mindre på deponi gir mindre utslepp

Tala syner ein nedgang på heile 166 000 tonn avfall til deponi i 2010 sett i høve til året før. Viktigaste forklaringa er at 2010 er fyrste heile året med deponiforbod.

Metan frå avfallsdeponi utgjer om lag 2 prosent av alle klimautslipp her i landet, eller om lag 1 millionar tonn CO₂ ekvivalentar. Det er ein nedgang på 0,8 millionar tonn frå 1990.

Hushaldsavfall sendt til materialattvinning var 880 000 tonn, om lag det same som i 2009. Det vart samstundes sendt 204 000 tonn meir avfall til forbrenning enn året før. Av dei 1,05 millionar tonn avfall som blei brent i 2010, var 197 000 tonn sortert materiale, medan resten var blanda restavfall.

Avfallsmengda aukar mindre enn forbruket

Tala syner ein samanheng mellom forbruket i hushalda og kor mykje vi kastar. I åra fram til 2008 auka mengda hushaldsavfall i snitt med 5 prosent kvart år, noko som var meir enn volumauka i forbruket i hushalda. Dei to siste åra har auken i avfallsmengd vært mindre enn volumauken i forbruket. Frå 2009 til 2010 gjekk mengda hushaldsavfall opp med 2,4 prosent, frå 2,0 millionar til 2,1 millionar tonn, medan forbruksvolumet gjekk opp med 3,7 prosent. For kvar 1 000 kroner som går til forbruk, kastar vi om lag 2 kg avfall.

Folk på Sør-Austlandet kastar mest

Av dei 19 fylka i landet hadde 11 auke i mengda avfall per innbyggjar frå 2009 til 2010.

Folk frå Sør-Austlandet kastar mest, med 490 kg avfall kvar i 2010. For Vestlandet, Trøndelag og Nord-Noreg var snittet på under 400 kg. Oslo ligger under snittet for landet, med 379 kg per innbyggjar. Skilnadane i totalmengde mellom kommunane er vanskeleg å forklare. Levesett, alderssamansetjing, næringsveg og mogleg handsaming av avfallet på eigen eigedom samt forskjellar i korleis avfallet blir registrert, kan påverke tala.

I statistikken over det vanlege hushaldsavfallet, som er kommunane sitt ansvar, er ikkje bilvrak, heimekompostering og anna som hamnar utanom renovasjonsordninga medrekna. Om ein òg reknar med avhenda bilar i tala, auka snittet for kvar nordmann med 6 kg til 448 kg frå 2009 til 2010.

Attvinningsgraden aukar

Om ein i tillegg til avfall sendt til materialattvinning reknar med den delen av brent avfall som blei energiutnytta, utgjer mengda avfall attvunne 1,7 millionar tonn, eller 82 prosent av alt hushaldsavfall i 2010. Dette er 6 prosentpoeng meir enn året før. I mengda avfall sendt til forbrenning med energiutnytting inngår også 140 000 tonn restavfall som blei eksportert til forbrenning i andre land. Eksporten er meir enn dobla frå 2009, da den var på 60 000 tonn.

Hedmark sorterer mest

Hedmark og Vestfold ligg no på topp med høvesvis 69 og 68 prosent utsortert for attvinning. 5 fylker sorterte ut mindre i 2010 enn i 2009. Om ein nyttar den gjennomsnittlege energiutnyttinga på 77 prosent frå forbrenning av restavfall og reine fraksjonar, leverte alle fylker meir til attvinning i 2010. Hordaland hadde den største auken i utsortering frå 2009 til 2010, med 4 prosentpoeng, og Vest-Agder hadde mest auka for attvinningsgrad med 16 prosentpoeng.

Ei forklaring på variasjonen mellom kommunane si satsing på utsorteringsordningar og mengdene som blir sortert ut for attvinning, kan vere ulike transportavstandar til attvinningsbedrifter. Utsorteringsgraden for heile landet har ikkje endra seg frå 2009, og var på 53 prosent.

Hushalda på Svalbard kaster lite

Busette i Longyearbyen kasta i snitt 184 kg kvar i 2010, ein nedgang på 19 kg frå 2009 og mindre enn halvparten av det dei busette på fastlandet gjorde. Longyearbyen har teke i bruk matavfallskvernar til bruk i hushalda, noko som er med på å redusere mengda hushaldsavfall, men samstundes aukar utsleppa gjennom avlaupet. Andre forklaringar kan ligge i det spesielle busetnadsmønsteret med korte opphald og mindre bustader. Om lag 36 prosent av hushaldsavfallet blei sortert ut for attvinning, og 90 prosent av restavfallet blei sendt til forbrenning med energiutnytting på fastlandet.

Om lag midt på treet i Europa

I ei samanlikning mellom land i Europa for mengda kommunalt avfall, har Statistisk sentralbyrå berekna at Noreg låg på 470 kg per innbyggjar i 2009. Det er 42 kg mindre enn snittet i Europa. Kommunalt avfall er summen av hushaldsavfall og alt forbruksavfall frå næringslivet som vert teke hand om i kommunal verksemd.

Samanlikning av mengd kommunalt avfall i ulike land er uviss. Kva som reknas med, og korleis renovasjonen er organisert, varierer mellom landa.

Tabeller:

• Tabell 1 Kg hushaldsavfall per innbygger. Utsortering- og attvinningsgrad inklusiv energiutvinning, etter fylke. 1995-2010
• Tabell 2 Hushaldsavfall utsortert til attvinning, etter materiale. Fylke. 1992-2010. 1 000 tonn og tonn
• Tabell 3 Hushaldsavfall etter handsaming. Fylke. 1992-2010. 1 000 tonn
• Tabell 4 Del av innbyggjarane som bur i kommunar med tilbod om henteordning for kjeldesortert avfall. Fylke. 2002-2010. Prosent