Avfall frå hushalda, 2013

I snitt kasta kvar og ein av oss 442 kilo hushaldsavfall i 2013. Det er 12 kilo meir enn i 2012.

Avfallsmengda aukar meir enn forbruket

Tala syner ein samanheng mellom forbruket i hushalda og kor mykje vi kastar. Etter nokre år med mindre auke i mengda hushaldsavfall enn i forbruket har no trenden snudd att. Frå 2012 til 2013 gjekk mengda hushaldsavfall opp med 3,3 prosent, frå 2,2 millionar til 2,3 millionar tonn. Forbruksvolumet gjekk berre opp med 2,1 prosent. For kvar 1 000 kroner som går til forbruk, kastar vi om lag 2 kilo avfall.

Attvinningsgraden aukar

Om ein reknar med den delen av brent avfall som blei energiutnytta , i tillegg til avfall sendt til materialattvinning , utgjer mengda attvunne avfall 1,9 millionar tonn, eller 83 prosent av alt hushaldsavfall i 2013. Det er same prosentdel som året før. 160 000 tonn restavfall, som blei eksportert til forbrenning i andre land, inngår også i mengda avfall sendt til forbrenning med energiutnytting.

Avfall levert til materialattvinning utgjorde 39 prosent av dei totale mengdene avfall frå hushalda i 2013, om lag det same som de siste par åra.

Forbrenning tar over

Det er forbrenning og ikkje materialattvinning som tek unna for auken i mengda hushaldsavfall, og for den delen av avfallet som før hamna på deponi.

Det blei brent om lag dobbelt så mykje avfall i 2013 som i 2004, som var fyste året med tal for forbrenning av hushaldsavfall. Av dei 1,3 millionar tonn avfall som blei brent i 2013, var 340 000 tonn sortert materiale, mest treavfall. Om lag 950 000 tonn var blanda restavfall.

Det blei levert 880 000 tonn til materialattvinning i 2013, 90 000 tonn meir enn året før. I og med at den totale avfallsmengda aukar meir enn materialattvinninga, gjekk andelen likevel ned med 1 prosentpoeng.

Vi kastar brukbar mat

Det blei sortert ut om lag 174 000 tonn matavfall og anna våtorganisk avfall til kompostering og biogassproduksjon i 2013, om lag det same som dei førre par åra. For om lag 120 kommunar gjekk alt matavfallet saman med anna restavfall til forbrenning. Ei undersøking gjort av Statistisk sentralbyrå (SSB) i lag med Østlandsforskning og Mepex, syner at kvar nordmann kasta om lag 78 kg matavfall i 2011. Av dette kunne 46 kg vore nytta til mat. Resten er skrell, kaffigrut og anna som ikkje kan etast.

For ‘andre materialar’ stod park- og hageavfall og treavfall for om lag halvparten av heile avfallsauken frå året før, med 21 000 og 20 000 tonn meir i 2013 enn i 2012.

Hushalda på Svalbard kaster lite

Busette i Longyearbyen kasta i snitt 180 kilo kvar i 2013, som er 36 kilo mindre enn i 2011, og mindre enn halvparten av det dei busette på fastlandet kasta. Longyearbyen har teke i bruk matavfallskvernar til bruk i hushalda, noko som er med på å redusere mengda hushaldsavfall, men samstundes aukar utsleppa gjennom avlaupet. Andre forklaringar kan vere det spesielle busetnadsmønsteret med korte opphald og mindre bustader. Om lag 78 prosent av avfallet blei sendt til forbrenning med energiutnytting på fastlandet.

Midt på treet i Europa

I ei samanlikning mellom land i Europa for mengda kommunalt avfall, har Statistisk sentralbyrå berekna at Noreg låg på 477 kilo per innbyggjar i 2012. Det er 15 kilo mindre enn snittet i Europa. Kommunalt avfall er summen av hushaldsavfall og alt forbruksavfall frå næringslivet som vert teke hand om i kommunal verksemd.

Samanlikningar av mengde kommunalt avfall i ulike land er uviss. Kva som reknas med, og korleis renovasjonen er organisert, varierer mellom landa.

Gebyrinntektene noe lavere enn gebyrgrunnlaget

Gebyrgrunnlaget per innbyggjar har auka med 5 prosent frå 2012, mens gebyrinntektene per innbyggjar i den same perioden har auka med 4,3 prosent.

Kostnader for avfallsektoren i kommunen blir dekte gjennom gebyr betalte av brukarane. For hushaldsavfall skal avfallsgebyra følgje sjølvkostprinsippet. Det inneber at gebyra skal innehalde alle kostnader knytte til handsaminga av hushaldsavfallet. Kommunane kan ikkje krevje inn meir frå hushalda enn dei samla kostnadene knytte til innsamlinga og handsaminga av hushaldsavfall. Dette følgjer av forureiningslova. Innanfor desse rammene kan kommunane differensiere avfallsgebyra om det fører til avfallsreduksjon og auka attvinning. Fordi det kan vere vanskeleg å fastsetje gebyra slik at gebyrinntektene er lik gebyrgrunnlaget for året, kan kommunen leggje opp gebyra slik at gebyrinntektene i løpet av inntil fem år er lik gebyrgrunnlaget for ein tilsvarande periode.

Gebyrinntektene var 3,4 prosent lågare enn gebyrgrunnlaget i 2013. For perioden 2009-2013 er forskjellane i gebyrinntekt og gebyrgrunnlag mindre, då summen av gebyrinntektene for denne perioden er om lag 1 prosent lågare enn summen av gebyrgrunnlaget.