Nedgangen var rekordstor frå 2021 til 2022, men den er omtrent like stor frå 2022 til 2023 som det no er oppdaterte tal for i statistikkbanken.
– Heilt frå 2017 har det vore nedgang i barn og unge som får barnevernstiltak, spesielt stor har reduksjonen vore det siste to åra, seier seniorrådgjevar Svetlana Beyrer.
Det kan vere fleire årsaker til dette. Oppvekstreforma som er i iverksett frå 2022, med mål om å styrke det førebyggjande arbeidet i kommunane, også utanfor barnevernet, og redusert innvandring av grupper som barnevernet har ansvaret for, kan ha hatt noko å seie for nedgangen.
Det er færre barn og unge med tiltak i alle aldersgrupper. Einaste unntak er dei aller eldste, noko som er naturleg etter at den øvre aldersgrensa for tiltak frå barnevernet vart auka frå 23 år til 25 år frå 2021, har talet på 23- og 24-åringar auka. Men ser vi på heile den eldste aldersgruppa, unge i alderen 18-24 år, dei som mottek ettervern frå barnevernet, var det også blant dei ein nedgang på nesten 3 prosent frå 2022 til 2023. Dette er ei gruppe som over tid har vore i vekst.
2 av 5 barn og unge med barnevernstiltak på slutten av året var plasserte i eit butiltak
Ved utgangen av 2023 fekk 30 800 barn og unge tiltak. Av desse budde to av fem, 12 400 barn og unge, i ulike plasseringstiltak frå barnevernet. Også blant plasserte barn og unge er det færre, ein reduksjon på vel 4 prosent frå utgangen av 2022 til utgangen av 2023. Ei plassering kan skje i ulike butiltak. Dei fleste bur i ein fosterheim, 73 prosent av dei som er plasserte på slutten av 2023, medan 14 prosent budde i bustad med oppfølging, og 8 prosent budde i barnevernsinstitusjon. Dei siste 5 prosentane av dei plasserte budde i meir mellombelse butiltak.
Delen barn og unge som bur i fosterheim i familie og nære nettverk er aukande samanlikna med barn og unge som bur i fosterheim utanom familie og nære nettverk. Ved utgangen av 2023 budde 33 prosent av alle dei 9 100 barn og unge som budde i fosterheim, i ein fosterheim i familie og nære nettverk, dette er 6 prosentpoeng fleire enn ved utgangen av 2017.
Over halvparten av plasseringane som følgje av omsorgsvedtak
Ei plassering er grunngjeve av barnevernstenesta med ulike heimlar i barnevernslova. Vel halvparten av dei plasserte, 55 prosent, var plasserte som eit omsorgstiltak etter eit vedtak i barneverns- og helsenemnda. Eit slikt vedtak kan berre gjerast for barn under 18 år, og blir gjort om til eit hjelpetiltak om det vidareførast etter fylte 18 år. Om vi berre ser på aldersgruppa under 18 år var nesten 3 av 4 plasseringar grunngjeve ved eit omsorgsvedtak. Av dei barna som har eit omsorgsvedtak bur heile 92 prosent i fosterheim, denne prosentdelen har vore stabil over mange år.
41 prosent var plasserte som eit hjelpetiltak, blant desse budde godt over halvparten i fosterheim og 33 prosent i bustad med oppfølging. Vel tre prosent var plassert etter akuttlovheimlar, og nesten halvparten av desse budde i beredskapsheim utanom familie og nære nettverk, og 23 prosent i barnevernsinstitusjon. Omtrent 1,5 prosent var plasserte med grunngjeving i åtferdsheimlar i barnevernslova og 99 prosent av desse budde i institusjon.
Kven melder til barnevernet og kva er innhaldet i meldinga?
Før barnevernet iverksett tiltak har dei fått ei melding om bekymring for eit barn som dei har undersøkt. Kven er det som melder til barnevernet? Tala viser at det er politi, barnevernstenesta og skole som oftast melder om bekymring for barn som ikkje allereie er i barnevernet. I figur 4 ser ein at også mor/far/føresette og lege/sjukehus/tannlege melder ofte.
Innhaldet i meldingane er naturleg nok ulike og prega av kven som melder, kva oppgåve dei har i samfunnet eller kva relasjon dei har til barna. Medan politiet oftast melder om rusmisbruk og kriminalitet hjå foreldra, vald i heimen, og barnet sine kriminelle handlingar og åtferd, melder barnevernstenesta om vald i heimen og at barn er utsett for fysisk mishandling. Skolen melder også ofte om barn som er utsett for fysisk mishandling, i tillegg er barnet si åtferd ofte innhald i meldingar frå skolen. Lege/sjukehus/tannlege melder oftast om foreldra sine psykiske problem og deira rusmisbruk. Mor/far/føresette melder oftast om konflikt mellom foreldre som ikkje bur saman. Det er også ein god del anonyme som melder bekymring til barnevernet, mange av dei anonyme er bekymra for foreldra sitt rusmisbruk. Og det er også foreldra sitt rusmisbruk som er det mest vanlege å melde bekymring om viser figur 5.