I definisjonen av ein landbrukseigedom er kravet at eigedomen skal ha minst 5 dekar jordbruksareal og/eller minst 25 dekar produktivt skogareal. Det er også eit krav at eigedomen blir nytta eller kan nyttast til landbruksformål. Det er i ein del tilfelle vanskeleg å avgjera om ein eigedom skal reknast som ein landbrukseigedom. Tidlegare har det blitt brukt skjønn for ein del eigedomar som det er usikkerheit kring. Frå og med 2022 er det etablert ei meir fast linje med mindre bruk av skjønn. Det vert teke utgangspunkt i eigedomane i Landbruksregisteret supplert med alle eigedomar eigd av enkeltpersonar og eit utval eigedomar eigd av upersonlege eigarar frå arealressurskartet. Eigedomane som blir henta frå arealressurskartet oppfyller krava til ein landbrukseigedom, men finst ikkje i Landbruksregisteret.
Arealet av alle landbrukseigedomar i Noreg utgjer om lag 253 millionar dekar, noko som er omtrent tre firedelar av alt fastlandsareal i landet. Av dette arealet er rundt ein tredel jordbruksareal og produktivt skogareal, medan resterande to tredelar omfattar uproduktiv skog, open fastmark, fjell, myr, vatn, utbygd areal, vegar og liknande.
1 av 3 eigedomar har mindre enn 100 dekar areal
31 prosent av eigedomane har mindre enn 100 dekar areal, medan 850 eigedomar har over 20 000 dekar med eit samla areal på 125 millionar dekar. 83 prosent av landbrukseigedomane hadde både jordbruksareal og produktivt skogareal. 9 prosent hadde berre jordbruksareal og 9 prosent hadde berre produktivt skogareal i tillegg til eventuelt anna areal.
Mange landbrukseigedomar har lite jordbruksareal, og i 2023 hadde noko over halvparten av eigedomane mellom 5 og 49 dekar jordbruksareal. Eigedomane i Innlandet har størst del jordbruksareal, etterfølgd av tidlegare Viken og Trøndelag. Av kommunane i Innlandet er det Ringsaker, Østre Toten og Åsnes som har størst jordbruksareal. Av alle kommunane i Noreg er det Indre Østfold som har størst jordbruksareal, etterfølgt av Ringsaker og Steinkjer.
Dei største areala av produktiv skog finn ein også i fylka Innlandet, Viken og Trøndelag. Mellom kommunane er det Trysil og Rendalen i Innlandet og Ringerike i Viken som har størst areal av produktiv skog.
Landbrukseigedomane har ein femdel av bygningsmassen i Noreg
Landbrukseigedomane har stor bygningsmasse. I alt var det registrert 926 200 bygningar på landbrukseigedomane i 2023, det utgjer litt over ein femdel av den totale bygningsmassen i Noreg. Av dei 182 500 landbrukseigedomane i 2023 var det bygningar på 90 prosent og i snitt hadde kvar landbrukseigedom nesten seks bygningar kvar.
Om lag 193 100 bygningar på landbrukseigedomane er førte opp i [SEFRAK-registeret: er eit landsdekkande register over eldre bygningar og andre kulturminne. (Sekretariatet For Registrering Av Faste Kulturminne I Norge).. Det er eldre bygningar som stort sett vart bygde før 1900. Rundt 76 000 av landbrukseigedomane hadde minst ein SEFRAK-bygning.
Innlandet har størst del busette på ein landbrukseigedom i høve til alle busette i fylket
143 200 landbrukseigedomar hadde bustadbygningar og det var busette i 112 600 av dei. I alt budde det 347 000 personar på landbrukseigedomane i 2023, noko som er 3 500 færre enn året før. Frå 2014 til 2023 har talet på busette personar på landbrukseigedomar blitt redusert med 54 600 personar.
Innlandet er det fylket som har størst del busette på ein landbrukseigedom i høve til alle busette i fylket. I alt 16 prosent av dei busette i Innlandet budde på ein landbrukseigedom i 2023. Deretter følgjer Trøndelag og Møre og Romsdal. Viken og Oslo var fylka med færrast busette på ein landbrukseigedom.
Av kommunane er det Lesja, Tolga og Hjartdal som har den største delen busette på ein landbrukseigedom av alle busette i kommunen, med høvesvis 49, 47 og 47 prosent.
Nordland har flest landbrukseigedomar med bustadbygningar utan busetjing
30 500 eller drygt kvar femte landbrukseigedom med bustadbygning var utan fast busetjing. I Nord Noreg finn ein størst del landbrukseigedomar med bustadbygning utan busetjing. I Nordland var 40 prosent utan busetjing, og i Troms og Finnmark var det 34 prosent.
Medan 30 prosent av eigedomane med mindre enn 50 dekar jordbruksareal var fråflytta, var tilsvarande tal for eigedomar med over 100 dekar jordbruksareal 5 prosent. Ein god del av eigedomane utan fast busetjing blir antakeleg brukt som fritidsbustad.
92 prosent av landbrukseigedomane har personleg eigar
Om lag 168 800 landbrukseigedomar har personleg eigar og 13 700 har upersonleg eigar eller er dødsbu. Av eigedomane med personleg eigar har 28 prosent kvinneleg eigar. Dei siste 15 åra har delen kvinnelege eigarar auka med 2 prosentpoeng. Over tre firedelar av landbrukseigedomane har ein eigar. 33 000 landbrukseigedomar har to eigarar og 70 prosent av desse er eigde av ektefellar. Gjennomsnittsalderen for personlege eigarar i alt var 60 år, med 59 år for menn og 61 år for kvinner.
58 prosent av landbrukseigedomane vart overdregne innanfor familien
Det var i alt 8 850 omsetningar av landbrukseigedomar i 2023. For 57 prosent av desse omsetningane oppgav dei nye eigarane at landbruk var formålet med kjøpet. 27 prosent av eigedomane skulle nyttast til bustadformål og omtrent 10 prosent skulle nyttast til fritidsbustad.
2 100 omsetningar var i kategorien gåve og 3 000 var skifte- og uskifteoppgjer. Både kategorien gåve og skifte- /uskifteoppgjer er oftast overdragingar av eigedom mellom familiemedlemmer. I alt vart 5 100 landbrukseigedomar overdrege innanfor familien.
Ein av fem landbrukseigedomar har eiga jordbruksdrift
I 2023 hadde 35 800 landbrukseigedomar eiga jordbruksdrift, det er ein femdel av alle landbrukseigedomane. For 15 år sidan hadde ein firedel av landbrukseigedomane eiga jordbruksdrift. Delen eigedomar med eiga drift, også kalla jordbruksbedrifter, har gått ned kvart år sidan då. Det er størst fråfall av jordbruksbedrifter blant eigedomar med lite jordbruksareal.
Landbrukseigedomane med eiga jordbruksbedrift eigde til saman 5,54 millionar dekar jordbruksareal. Samtidig var det 88 900 eigedomar som leigde bort til saman 4,9 millionar dekar jordbruksareal. På 42 100 eigedomar med til saman 690 000 dekar jordbruksareal vart det ikkje registrert jordbruksaktivitet.
