Prisane norske produsentar fekk for varene sine gjekk samla ned med 3,5 prosent frå oktober 2023 til oktober 2024, det viser tal frå Produsentprisindeksen (PPI). PPI måler prisutviklinga innan utvinning, bergverksdrift, industri og kraftforsyning, både ved sal til den norske marknaden og til utlandet. I denne artikkelen ser vi hovudsakleg på prisendringar innan industrinæringane.
Produsentprisindeksen (PPI) måler utviklinga i prisane som viktige delar av norsk næringsliv får for varene sine. Samanlikna med den meir kjende konsumprisindeksen (KPI) kan ein seia at PPI måler prisutviklinga på eit tidlegare punkt i verdikjeda. KPI måler prisane som hushalda betaler i butikken, medan PPI måler prisane "ved fabrikkporten". Dermed er PPI ein viktig indikator på korleis det går i norsk næringsliv. Indeksen vert nytta til å analysere norsk økonomi og kan dessutan gi ein peikepinn på korleis prisutviklinga vil bli i framtida for varer som hushalda kjøper. PPI måler prisutviklinga innan utvinning av råolje og naturgass, industrinæringane, kraft- og vassforsyning og dessutan for enkelte tenester, blant dei tenester tilknytta olje- og gassutvinning. Prisane blir målte på varer selt i første omsetningsledd frå produsenten og ut til den norske marknaden (heimemarknaden), i tillegg til den utanlandske marknaden (eksport).
Minkande prisvekst i industrinæringane
Samla sett har prisane på norske industrivarer auka med 3,7 prosent frå oktober i fjor til oktober i år, men til samanlikning var tolvmånadersraten på 5,2 prosent i september. Dette betyr at prisveksten innan industrien fall, noko som var tilfelle både på heime- og eksportmarknaden.
Prisveksten gjekk ned i fleire industrinæringar, men blant dei viktigaste som trekkjer den samla prisveksten ned er kjemiske råvarer og raffinerte petroleumsprodukt, men også mat har hatt ein lågare prisvekst i oktober samanlikna med same månad i fjor.
– Sjølv om industriprisane held fram med å bevega seg oppover, så går det saktare enn for eitt år sidan. Prisveksten fall mest for dei eksporterte industrivarene, seier seksjonssjef i SSB Espen Kristiansen.
Sterkt prisfall på oljeprodukt
Prisane på raffinerte petroleumsprodukt, som mellom anna inkluderer bensin og diesel, fall samla sett med nærare 16 prosent frå oktober i fjor til same månad i år. I september låg prisane rundt 8 prosent lågare enn for eitt år sidan. Vi må tilbake til august 2023 for å finna eit større fall i tolvmånadersraten på oljeprodukta enn den vi observerte frå september til oktober.
Det sterke fallet for oljeprodukt i oktober kjem av at desse prisane er styrt av prisutviklinga på råolje, ofte med eit lite tidsetterslep. Oljeprisen hadde eit relativt kraftig fall i august og september, noko som resulterte i lågare prisar på dei raffinerte oljeprodukta i oktober.
Lågare prisvekst på matvarer siste tolv månader
Gjennom store delar av 2022 og 2023 låg tolvmånadersveksten for prisane i næringsmiddelindustrien på rundt 20 prosent, når ein ser på varer selt til den norske marknaden. Frå og med siste halvdel av 2023 og fram til oktober i år har tolvmånadersveksten stort sett vore minkande og har krope heilt ned mot 2 til 4 prosent siste månadene. Det var også minkande prisvekst i oktober samanlikna med førre tolvmånadersperiode.
Auken i heimemarknadsprisane i 2022 og 2023 var mellom anna påverka av høgare fiskeprisar. I 2024 stabiliserte derimot fiskeprisane seg på eit høgt nivå.
Prisen på eksportert fisk flata ikkje ut slik som ein har sett på heimemarknaden i 2024, men har i staden halde fram med å stiga. Frå januar til oktober i år var prisstigninga på rundt 13 prosent. Til samanlikning var prisoppgangen på fisk selt i den norske marknaden rundt 3 prosent i same perioden.
